Με μια πρώτη ματιά, ίσως θα θεωρούσε κανείς ότι καλός ύπνος και κοινωνική ζωή δεν πάνε μαζί. Κάτι τα ατελείωτα ξενύχτια, που φέρνουν τις παρέες κοντά ή το γεγονός ότι όσο πιο πολλές ώρες είσαι εκτός κρεβατιού, τόσο περισσότερες ευκαιρίες για κοινωνικοποίηση έχεις, σε οδηγούν να σκεφτείς ότι δεν μπορείς να κοιμάσαι πολύ και ταυτόχρονα να είσαι η ψυχή της παρέας.

Κι όμως, νέα έρευνα ήρθε να αποδείξει ότι τελικά ύπνος και συναναστροφή είναι καλοί φίλοι: Όσο πιο καλά κοιμάσαι, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η επαφή σου με τους άλλους. Αντίθετα, ένας διαταραγμένος ή ανεπαρκής ύπνος είναι πιο πιθανό να σου δημιουργήσει ασυναίσθητα την επιθυμία να κλείνεσαι στον εαυτό σου.

Η έρευνα θέλησε να μελετήσει τη σχέση που συνδέει την ποιότητα του ύπνου με την μοναξιά και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πράγματι οι μοναχικοί άνθρωποι συνήθως είναι και εκείνοι που κοιμούνται λιγότερο καλά.

«Κοιμάται ήσυχα όποιος διακατέχεται από ένα αίσθημα ασφάλειας. Συχνά, λοιπόν, η έλλειψη κοινωνικής ζωής δημιουργεί τριγμούς σε αυτή την αίσθηση, οδηγώντας σε πιο ανήσυχο ύπνο», εξήγησε μιλώντας στο Well and Good η επιδημιολόγος Diane S. Lauderdale, πρόεδρος του Τμήματος Επιστημών Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο.

Ισχύει, όμως, και το αντίστροφο: Ο κακός ύπνος προκαλεί πιο αντικοινωνικές συμπεριφορές, αυξάνοντας το αίσθημα της μοναξιάς. Το αποτέλεσμα είναι ότι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, διαιωνίζοντας την αρνητική σχέση που συνδέει τη μοναξιά με την αϋπνία.

Τα νέα ευρήματα ενισχύουν κάτι από καιρό γνωστό, το οποίο ωστόσο εξακολουθούμε να υποτιμάμε: Ο ύπνος είναι εξαιρετικά σημαντικός για την υγεία συνολικά. «Έως τώρα, είχαμε επικεντρωθεί στις επιπτώσεις ενός κακού ύπνου στην ατομική σωματική και ψυχική υγεία. Τώρα βλέπουμε, όμως, ότι τελικά η ποιότητα του ύπνου έχει αντίκτυπο και στις κοινωνικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων», δήλωσε η νευροεπιστήμονας Eti Ben Simon, ερευνήτρια ύπνου στο επιστημονικό Κέντρο Ανθρώπινου Ύπνου του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια.

Πώς η αϋπνία οδηγεί στην κοινωνική απομόνωση;

Με στόχο να διερευνήσουν κατά πόσο η αϋπνία θα επηρεάσει την κοινωνική ανταπόκριση των ανθρώπων, οι ερευνητές προχώρησαν σε ένα πείραμα, όπου 18 συμμετέχοντες στάθηκαν πρόσωπο με πρόσωπο με έναν από τους ερευνητές, που περπατούσε αργά προς το μέρος τους, έχοντας ουδέτερη έκφραση. Οι συμμετέχοντες, άλλοι από τους οποίους ήταν άυπνοι και άλλοι είχαν απολαύσει έναν ποιοτικό ύπνο, είχαν την αποστολή να πουν στον ερευνητή να σταματήσει να περπατά προς το μέρος τους όποτε ένιωθαν ότι τους πλησιάζουν πολύ.

Το πείραμα έδειξε ότι οι άυπνοι συμμετέχοντες κρατούσαν τον ερευνητή πολύ πιο μακριά (από 18 έως 60%) από εκείνους που είχαν κοιμηθεί καλά, αντανακλώντας μια μειωμένη επιθυμία να αλληλεπιδράσουν με άλλους, ενώ ήταν σε κατάσταση κόπωσης.

Θέλοντας να επιβεβαιώσουν εάν όντως οι άνθρωποι αισθάνονται λιγότερο κοινωνικά συνδεδεμένοι μετά από μια νύχτα κακού ύπνου, οι ερευνητές διεξήγαγαν επίσης μια εξ αποστάσεως μελέτη, όπου περισσότεροι από 100 συμμετέχοντες απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με τον ύπνο τους, καθώς και με το κατά πόσο βίωναν το συναίσθημα της μοναξιάς.

Οι απαντήσεις έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες που ανέφεραν χειρότερο ύπνο εμφάνισαν επίσης υψηλότερους δείκτες μοναξιάς.

Συνολικά, η διαθέσιμη έρευνα υποδηλώνει ότι όσο περισσότερο ύπνο χάνεις, τόσο πιο πιθανό είναι να αισθάνεσαι μοναξιά και κοινωνική απομόνωση. «Η ανάγκη του οργανισμού για ύπνο είναι τόσο ισχυρή, που απωθεί οτιδήποτε άλλο, ακόμη και την ανάγκη για επαφή με τα πιο αγαπημένα μας πρόσωπα», σχολίασε η δρ. Simon.

Γιατί η στέρηση ύπνου έχει τόσο αρνητική επίδραση στις κοινωνικές μας σχέσεις

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η τάση μας να απομονωνόμαστε από τους άλλους όταν είμαστε άυπνοι συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό υποσυνείδητα. Επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι η στέρηση ύπνου «απενεργοποιεί» μέρη του εγκεφάλου που σχετίζονται με τις σκέψεις για άλλους ανθρώπους. «Υπάρχουν περιοχές του εγκεφάλου, γνωστές ως δίκτυο «θεωρίας του νου», που είναι συνήθως ενεργές όταν σκεφτόμαστε άλλους ανθρώπους», λέει η δρ. Simon. Από την έρευνά της, όμως, προέκυψε ότι τα δίκτυα «θεωρίας του νου» ήταν σημαντικά πιο ανενεργά στους άυπνους συμμετέχοντες.

Αυτό δίνει μια ενδιαφέρουσα εξήγηση: Όταν είμαστε κουρασμένοι, ο εγκέφαλος έχει μειωμένη ικανότητα να εξετάζει άλλους ανθρώπους και προοπτικές. «Δεν είναι ότι δεν μας νοιάζει, είναι απλώς πιο δύσκολο σε αυτή την κατάσταση να σκεφτούμε τι μπορεί να θέλουν οι άλλοι», εξηγεί η δρ. Simon.

Με άλλα λόγια, η απώλεια ύπνου φαίνεται να κάνει τον εγκέφαλο να λειτουργεί πιο εγωιστικά. Μια μελέτη της δρ. Simon σχετικά με την προθυμία των ανθρώπων να βοηθήσουν τους άλλους όταν είναι άυπνοι αποκάλυψε ότι το 78% δεν ήταν διατεθειμένο να ασχοληθεί με οποιονδήποτε άλλο.

Αυτό που ουσιαστικά επισημαίνουν τα διαθέσιμα ερευνητικά στοιχεία είναι «η ιδέα ότι τείνουμε να αποσυρόμαστε από τους άλλους όταν στερούμαστε ύπνου», λέει η δρ. Simon. «Δεν είμαστε σε θέση να αφήσουμε την ιδιωτική μας σφαίρα». Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια φτωχότερη επικοινωνία σε όλες τις κοινωνικές μας σχέσεις.

«Όταν κοιμόμαστε δεν στερούμαστε κοινωνικής ζωής, αλλά αντίθετα επενδύουμε σε αυτή. Έχοντας κοιμηθεί καλά, είμαστε πιο ανοιχτοί και νιώθουμε περισσότερο συνδεδεμένοι με τους γύρω μας», καταλήγει η δρ. Simon.