Τον Kaldi αν τον ρωτούσες τότε, ούτε που θα μπορούσε να φανταστεί πως θα άλλαζε τον κόσμο όλο. Βοσκός στην Αιθιοπία του 850 μ. Χ., οδήγησε μια μέρα τα πρόβατά του σε διαφορετική διαδρομή από τη συνηθισμένη. Το βράδυ που μαζεύτηκαν πρόβατα και Kaldi για ανάπαυση, εκείνος διαπίστωσε πως μόνο για ξεκούραση δεν είχαν όρεξη. Παρά ήταν αξιοσημείωτα δραστήρια και ενεργά.

Μη έχοντας την παραμικρή ιδέα περί του τι παίχτηκε, αποφάσισε να ακολουθήσει τη νέα διαδρομή και την επόμενη μέρα, μπας και βγει καμιά άκρη. Και να το. Είδε τα πρόβατά του σταματημένα, να τρώνε μετά μανίας τα φύλλα ενός συγκεκριμένου φυτού που έμοιαζε με φασολιά. Όσο κι αν προσπάθησε να τα αποτρέψει, μη γνωρίζοντας τι είναι τούτο, το χαβά τους αυτά. Και το βράδυ στη στάνη, πάρτι ξανά.

Νύχτες δίχως τέλος

Μη μπορώντας να αφήσει το μυστήριο άλυτο, την άλλη μέρα έχρισε εαυτόν πειραματόζωο. Πήγε στο άγνωστο φυτό, έκοψε φύλλα και τα έφαγε. Να τος και τούτος, έτοιμος για νύχτες δίχως τέλος. Η πρωτόγνωρη ενέργεια και αφύπνιση που γέμισαν το σώμα του, τον οδήγησαν σε επιπλέον αναζητήσεις. Ξαναπήγε, ξανακοίταξε το φυτό, και πάνω του βρήκε κόκκους. Τους έκοψε, τους έλιωσε και είχε τη φαεινή πραγματικά ιδέα να τους τοποθετήσει σε ζεστό νερό. Το σκουρόχρωμο ρόφημα που προέκυψε, μάλλον κάτι σου λέει.

Το χωριό της Αιθιοπίας στο οποίο συνέβησαν όλα αυτά το λένε Kaffa. Από εκεί πήρε αρχικά το ρόφημα το όνομά του, μέχρι να μετονομαστεί αργότερα σε coffee, café, καφές τέλος πάντων. Παρόλα αυτά, φαίνεται πως η ιστορία άργησε να συνεχιστεί, με την καλλιέργεια και την διάδοσή του να τοποθετούνται στον 15ο μόλις αιώνα.

Η χώρα που πρώτη ασχολήθηκε με τον καφέ ήταν η Υεμένη. Πέρσες, Άραβες και Τούρκοι έπιναν καφέ, λίγο πριν οι Βενετοί έμποροι τον ανακαλύψουν και τον φέρουν στην Ιταλία. Η πρώτη φήμη που του προσκολλήθηκε, ήταν εκείνη του σατανικού ποτού. Αυτά, μέχρι να δοκιμάσει ο Πάπας Κλήμης Η’ το ρόφημα αυτό και η γεύση του να του πάρει τα μυαλά. Τόσο, ώστε να επιτρέψει στους απανταχού Χριστιανούς, την κατανάλωσή του.

Το καφεδάκι σου θα το πιείς

Παγκοσμίως καταναλώνονται 400 δισεκατομμύρια φλιτζάνια καφέ ετησίως. Στη χώρα μας αναλογούν 5 δισεκατομμύρια κούπες εξ΄αυτών. Μέσος όρος ανά άτομο δηλαδή, 510 κούπες το χρόνο. Αυτό μεταφράζεται σε 40.000 τόνους καφέ, 40% εκ των οποίων καταναλώνονται σε καφετέριες και 60% στο σπίτι. Είτε σαν δεύτερο ξυπνητήρι, είτε σαν διασκέδαση, είτε σαν απόλαυση, είτε σαν ιεροτελεστία, το καφεδάκι σου θα το πιείς. Βάσει αριθμών, πάνω από ένα τη μέρα. Όπου καφές, σημείωσε δίπλα καφεΐνη. Το πικρό, λευκό, κρυσταλλικό αλκαλοειδές της ξανθίνης, το οποίο καταγράφεται ως ψυχοενεργό διεγερτικό ναρκωτικό. Καταναλώνοντάς την, το νευρικό σου σύστημα διεγείρεται, με αποτέλεσμα την πρόσκαιρη αποτροπή της υπνηλίας και τη μία κάποια αίσθηση εγρήγορσης. Θα τη βρεις βέβαια στον καφέ, αλλά θα τη βρεις και στο τσάι, τη σοκολάτα, σε κάποια αναψυκτικά και ορισμένα ενεργειακά ποτά.

Ο καφές είναι πλούσιος σε πολλά θρεπτικά συστατικά που βρίσκονται στους κόκκους του. Κάλιο, για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Ίνες παρεμφερείς με εκείνες που βρίσκεις στα προϊόντα ολικής άλεσης, με εξαιρετική αντιοξειδωτική δράση. Συστηματική κατανάλωση καφέ φαίνεται να σημαίνει και χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ, της νόσου Πάρκινσον, του διαβήτη τύπου 2, αλλά και της κίρρωσης του ήπατος.

Τι θα πει συχνά

Στο μεταξύ, όσοι πίνουν καφέ συχνά, έχουν βρεθεί να ζουν περισσότερα χρόνια από όσους δεν πίνουν. Είναι επίσης σαφώς λιγότερο ευάλωτοι στην κατάθλιψη και δεν παρουσιάζουν εξίσου εύκολα τάσεις βλάβης του εαυτού. Πέρα από το νευρικό σύστημα, η καφεΐνη γεμίζει ενέργεια και το μυικό, ενισχύοντας τελικά και το μεταβολικό ρυθμό.  Το δηλαδή, πίνεις καφέ και ορίστε μας, έχεις φορμάρει νου, διάθεση και σώμα, όλα σε πλήρη ετοιμότητα για κάθε πνευματική ή σωματική επίδοση. Όταν όμως λέμε συχνά και συστηματικά, τι ακριβώς εννοούμε;

Ανάλογα με τον τύπο καφέ και τη μέθοδο παρασκευής του, ένα μέτριο φλυτζάνι περιέχει κατά μέσο όρο 90mg καφεΐνης. Ο διπλός εσπρέσο, τυπική βάση για πολλά δημοφιλή ροφήματα, περιέχει περίπου 125mg καφεΐνη. Οργανώσεις υγείας ανά τον κόσμο συνιστούν ως ασφαλή την κατανάλωση έως 300mg ημερησίως για το μέσο ενήλικα. Από εκεί και πέρα τα πράγματα αλλάζουν. Τα μεν οφέλη μειώνονται, οι δε παρενέργειες ξεκινάνε.

Σημάδια ότι σαν να το παράκανες με την καφεΐνη

1. Αυξημένο άγχος

Ναι μεν η καφεΐνη μειώνει την αρτηριακή πίεση, αλλά όταν δεν καταναλώνεται με μέτρο, κάνει το εντελώς αντίθετο. Και, αυξανόμενη η αρτηριακή πίεση, θα προκαλέσει με τη σειρά της συναισθήματα άγχους, νευρικότητας και ανησυχίας, αλλά και ταχύτερους καρδιακούς παλμούς. Όπως επιδρά στο νευρικό σου σύστημα, η αυξημένη απελευθέρωση αδρεναλίνης μπορεί να σου προκαλέσει ανατριχίλα, ή ακόμη και φόβο. Κάτι σε τρενάκι του τρόμου φαντάσου.

2. Αναστάτωση ύπνου

Με το κεντρικό νευρικό σύστημα στο στόχαστρο, η καφεΐνη είναι ικανότατη να σε εμποδίσει να κοιμηθείς. Ή να σου επιτρέψει μεν να κοιμηθείς, κλείνοντας σου όμως το δρόμο προς τη βαθιά κατάσταση ύπνου REM. Υπολόγισε ότι χρειάζονται περίπου 5 με 6 ώρες έως ότου αποβληθεί από το σώμα σου η μισή ποσότητα καφεΐνης που κατανάλωσες και ένα περίπου 24ωρο για να καθαρίσει τελείως το σύστημά σου από εκείνη. Οπότε, προτίμησε ροφήματα που την περιλαμβάνουν νωρίς στην ημέρα σου, αν θέλεις να εξασφαλίσεις καλές πιθανότητες για μια ξεκούραστη νύχτα.

3. Στομαχόπονος

Λόγω της οξύτητας και των καθαρτικών της ιδιοτήτων, η καφεΐνη μπορεί να επηρεάσει το έντερό σου και όλο το γαστρεντερικό σου σύστημα. Με συνέπεια καούρες, κράμπες στομάχου, δυσπεψία, ναυτία, ή ακόμη και διάρροια.

4. Συχνοουρία

Δρώντας ως ήπιο διουρητικό, η υπερβολική ποσότητα καφεΐνης θα σε στείλει στην τουαλέτα παραπάνω φορές από όσες σου μοιάζουν ανεκτές ή φυσιολογικές. Κάτι τέτοιο, πέρα από σπάσιμο νεύρων -ειδικά τη νύχτα-, μπορεί να οδηγήσει και σε αφυδάτωση. Προτού πιεις το αγαπημένο σου ρόφημα, δοκίμασε να φας ένα μικρό σνακ. Ή και κατά τη διάρκεια του ροφήματος, το ίδιο κάνει. Κάτι λίγο στέρεο, ίσα να επιβραδυνθεί η κίνηση του υγρού μέσα στο σώμα σου.

5. Πονοκεφάλος

Πάλι εδώ το μέτρον άριστον. Ενώ η λογική κατανάλωση καφεΐνης μπορεί ακόμη και να ανακουφίσει έναν πονοκέφαλο, η υπερβολή εδώ είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει μόνιμους πονοκεφάλους καθόλη τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό, γιατί το σώμα σου συνήθισε την υπερβολική κατανάλωση και τώρα δεν παίρνει χαμπάρι. Κι έτσι έφτασε να βιώνει συμπτώματα στέρησης, όσο καφέ κι αν πιεις.

Αν κάτι από όλα αυτά κάτι σου λέει, σαν να ήρθε η στιγμή κάπως να επαναπροσδιορίσεις. Στις ριζικές αλλαγές οι περισσότεροι αντιστεκόμαστε σθεναρά. Οπότε, ένα βηματάκι τη φορά μοιάζει καλύτερο. Ίσως αντικαταστήσεις κάθε μέρα μέρος των ροφημάτων σου με αντίστοιχα, ίδιας γεύσης, αλλά με απουσία καφεΐνης. Μπορείς αυτό να το δοκιμάσεις όσο περνάει η μέρα. Ίσως σιγά-σιγά, μειώσεις τα ροφήματά σου κατά ένα ή και κατά δύο. Ώστε να αποκομίζεις, χωρίς να επιβαρρύνεσαι. “Μου αρέσει ο καφές γιατί μου δίνει την ψευδαίσθηση ότι είμαι ξύπνιος” είπε o stand-up κωμικός Lewis Black. Και ξύπνιος θέλεις να είσαι, και οι ψευδαισθήσεις είναι πολλές φορές για καλό σου. Στο μέτρο του λογικού, όπως ακριβώς και η κατανάλωση καφεΐνης.

first published:  Αυγ 20, 2021