Τη νεροκολοκύθα δε συνηθίζουμε να την τρώμε, αλλά την κάνουμε οτιδήποτε άλλο. Από τους αρχαίους πολιτισμούς μέχρι τους σημερινούς, οι χρήσεις της είναι εντυπωσιακά πολλές. Δοχείο μεταφοράς νερού, κρασιού, λαδιού, σκεύος καθημερινής χρήσης. Προτιμητέο μάλιστα από τα πήλινα, λόγω του ελαφρύτερου βάρους και της ιδιότητάς του να αποτρέπει την εξάτμιση των υγρών. Και κουτάλα, κανάτα, κατσαρόλα, φλασκί.

Αλλά και παιχνίδι, κρουστό μουσικό όργανο, πλωτήρας σε σχεδίες και μικρές βάρκες ψαρέματος. Αποξηραμένη δε, υφίσταται διάφορες παραδοσιακές ανά τον κόσμο τεχνικές και καταλήγει σε ένα εξαιρετικά δημοφιλές διακοσμητικό αντικείμενο. Υπήρξε όμως κάποτε και μία νεροκολοκύθα με άλλη δυναμική. Που με το μαγικό ραβδί της καλής νεράιδας έγινε άμαξα ολόκληρη, να μπορέσει να μεταφέρει τη Σταχτοπούτα στο χορό του πρίγκηπα.

Είναι και κάτι λέξεις που έχουν δυναμική σαν εκείνης της κολοκύθας

Για τις λέξεις που τελειώνουν σε -σύνη μιλώ. Αδελφοσύνη, δικαιοσύνη, εμπιστοσύνη, νοημοσύνη, εγκυμοσύνη, ρωμιοσύνη, ευγνωμοσύνη, ταπεινοφροσύνη. Το βλέπεις, δεν είναι; Σαν αυτό το -σύνη να τις εξαπλώνει. Να τις κάνει πιο μεγάλες από το μπόι τους, να φτάνουν να σου δημιουργούν δέος. Λες και κρύβουν μέσα τους την απεραντοσύνη. Να το πάλι.

Και βέβαια η καλοσύνη. Τη γνώρισες μια μέρα που κάποιος -που δεν περίμενες καθόλου- σε έκανε να αισθανθείς καλύτερα και να χαμογελάσεις -χωρίς να το περιμένεις καθόλου-. Και τις μέρες που κάποιος σε βοήθησε να σηκωθείς και να ορθοποδήσεις. Είτε κυριολεκτικά μετά από επική σαβούρα σε κοινή θέα, είτε μεταφορικά σε δύσκολες στιγμές σου.

Όταν σε κάποιον έμοιαζες επιβαρυμμένος και σου πήρε μία τσάντα να βοηθήσει στο κουβάλημα. Ή έκανε στην άκρη να περάσεις γρήγορα, όταν έμοιαζες να το έχεις ανάγκη. Και το βράδυ που ένας αγαπημένος σου άφησε όλα όσα είχε να κάνει -και ήταν πολλά, το ξέρεις- για να σου μιλήσει στο τηλέφωνο, να σε συναντήσει εκτάκτως. Να σε ακούσει μέχρι να σταματήσεις να κλαις ή να τσουγκρίσετε εις υγείαν της χαράς σου. Να σου αφιερώσει το χρόνο του. Όταν έλαβες ένα ανέλπιστο χάδι μια μέρα με γκρίζα διάθεση ή κάποιος σου γέμισε την παλάμη με μια ζεστή κούπα καφέ ένα πρωί με γκρίζο ουρανό.

Λουλούδια στον κροκόδειλο

Η καλοσύνη, μια μόλις λέξη, με δυναμική σαν όλες του λεξικού μαζί. Από μια μικρή κίνηση που θα σου ζεστάνει την ψυχή, μέχρι μια μεγάλη ιδέα που θα αλλάξει τον κόσμο ολόκληρο. Θα μου πεις, σε μια κοινωνία που δείχνει όλο και πιο κρύα, αποστασιοποιημένη και σκληρή, φτάνει μια λέξη να τα αλλάξει όλα;

Εκεί που οι πολιτικοί ξοδεύουν περισσότερο χρόνο στο να σκάβει ο ένας το λάκκο του άλλου παρά στο να κυβερνούν για ένα καλύτερο αύριο, εκεί που πίσω από την ασφάλεια μιας οθόνης βλέπουμε όλο και περισσότερες εκφράσεις μίσους προς δημόσια και μη πρόσωπα, εκεί που οι άνθρωποι ανακαλύπτουν συνεχώς νέους λόγους να διαιρούνται μεταξύ τους, τι μπορεί μια λέξη τόσο ευγενική και στοργική να κάνει;

Κάνε εικόνα έναν πεινασμένο κροκόδειλο που σε πήρε χαμπάρι να περπατάς ανέμελα δίπλα στο ποτάμι του. Όπως του Σκρουτζ τα μάτια δείχνουν δολάρια, έτσι τα μάτια του κροκόδειλού σου δείχνουν λουκουμάκια. Όπου λουκουμάκια, κατάλαβες τώρα, για σένα μιλάμε. Τη στιγμή που σου ορμάει λοιπόν, θα του πέταγες άραγε μια ανθοδέσμη με λουλούδια; Θα είχε κάποιο νόημα, θα του ανέκοπτε την προς τα πάνω σου πορεία;

Μάλλον όχι, ε; Η αλήθεια είναι πως τα λουλούδια είναι ανεπαρκή να χορτάσουν το άγριο θηρίο, που δε μου βγάζεις από το μυαλό ότι είναι απόγονος των δεινοσαύρων. Αλλά όχι, την καλοσύνη μην τη βλέπεις σαν την ανθοδέσμη. Γιατί μπορεί ο κροκόδειλος να μην πεινάει για λουλούδια, αλλά ο άνθρωπος διψάει για συναίσθημα. Άσε που και στο παράδειγμά μας ακόμη, μπορεί η όλη σου αντίδραση να μη μοιάζει και τόσο με ανέκδοτο. Ίσως η ανθοδέσμη να μην ικανοποιήσει το κροκοδείλιο στομάχι, αλλά αν είσαι τυχερός, μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο αντιπερισπασμό ώσπου να τρέξεις να σωθείς.

Τύφλα να ΄χει η κολοκύθα

Μια πανδημία έφερε τα πάνω-κάτω. Ο φόβος για το άγνωστο και η αβεβαιότητα για τα δεδομένα που γκρεμίστηκαν, μας έκανε τις πρώτες μέρες να παλεύουμε δίπλα στα ράφια των σούπερ μάρκετ πάνω από χαρτιά υγείας και αλεύρια. Μερικές όμως μέρες μετά, μας είδαμε να χειροκροτάμε συντονισμένοι στα μπαλκόνια μας τις υπερπροσπάθειες του νοσηλευτικού προσωπικού. Και αντί να πετάμε ως μέχρι τότε τα φαγητά που περίσσεψαν στα σκουπίδια, μας είδαμε να τα αφήνουμε πλάι σε άστεγους, που με τις πόλεις κλειστές είχαν μείνει πλέον τελείως νηστικοί.

Στο Scripps Mercy Hospital του San Diego, το ιατρικό προσωπικό έβγαλε χαμογελαστές selfies και τις κόλλησε στις στολές, να μπορούν να αναθαρρήσουν οι νοσηλευόμενοι που ήταν αναγκαστικά αποκομμένοι από κάθε είδους ανθρώπινη επαφή. Ανώνυμος καλλιτέχνης έγραψε σε όλα τα δρομάκια του προαύλιου χώρου ιατρικού κέντρου στην Αλμπέρτα του Καναδά μηνύματα αισιοδοξίας και ευγνωμοσύνης, να τα βλέπουν εργαζόμενοι και ασθενείς μπαίνοντας και βγαίνοντας.

Στη Δυτική Βαλτιμόρη εθελοντές βγήκαν στους δρόμους και μοίρασαν φρούτα, λαχανικά, ψωμί, μάσκες αλλά και λουλούδια σε όποιον το είχε ανάγκη. Ο 12χρονος μόλις Quinn Callander έφτιαξε σε 3D εκτυπωτή προστατευτικά αυτιών ειδικά σχεδιασμένα για τους εργαζόμενους νοσοκομείου του Καναδά, ώστε να μην πιέζονται τα αυτιά τους από την πολύωρη χρήση μάσκας. Στην Αγγλία, δύο φίλοι ντύθηκαν Spiderman και βγήκαν στους δρόμους για γυμναστική, σκορπώντας χαρά στα παιδικά προσωπάκια πίσω από τα ερμητικά κλεισμένα παράθυρα.

Με την αγορά κλειστή, τα delivery είχαν την τιμητική τους. Με ξαφνική εκτόξευση του φόρτου εργασίας που δεν άφησε στις εταιρίες μεταφορών χρόνο να μπορέσουν να προσαρμοστούν στη ζήτηση, οι ήδη υπάρχοντες εργαζόμενοι ήρθαν αντιμέτωποι με τρελά ωράρια. Υπάλληλοι του FedEx της Αμερικής, ανέβασαν φωτογραφίες από πόρτες έξω από τις οποίες όταν έφταναν για κάποια παράδοση, έβρισκαν ευχαριστήριες ζωγραφιές και πολλές φορές κούτες γεμάτες μικρά δωράκια με τη σημείωση “Αν έχετε παιδάκια, παρακαλούμε διαλέξτε ένα από αυτά!”.

Επαναπροσδιορίζοντας την καλοσύνη

Η καλοσύνη έχει τη δύναμη να αλλάξει τη διάθεσή σου, το ξέρεις. Μπορεί να αλλάξει και μια ολόκληρη μέρα, αλλά και τη ζωή κάποιου. Μεγαλώνεις τα παιδιά σου να έχουν καλοσύνη μέσα τους και προβαίνεις και κάθε μέρα σε μια μικρή ή μεγάλη πράξη καλοσύνης. Μέχρι πρότινος όμως, είχες αμφιβολία ότι αυτό μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Τώρα, μετά από όλα αυτά, τι λες;

Πόνος και μίσος υπάρχει, ναι. Αλλά μαζί τους υπάρχει και εξαιρετική γενναιοδωρία, αγάπη, αλτρουισμός. Μελέτες είχαμε και πριν. Που έδειχναν πως οι άνθρωποι που βοηθούν συνανθρώπους τους, απολαμβάνουν καλύτερη ψυχική και σωματική υγεία από όσους δεν το κάνουν. Σε δύσκολες συνθήκες όπως αυτές που βιώσαμε και βιώνουμε, ήρθαν κι άλλες έρευνες να δείξουν πως οι χειρονομίες καλοσύνης ανακουφίζουν από την υπερβάλλουσα ανησυχία και το στρες. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που έχει παρατηρηθεί πως σε τέτοιες καταστάσεις, οι άνθρωποι αρχίζουμε ή ενισχύουμε τέτοιες συμπεριφορές.

Βοηθώντας τους γύρω μας ενώ ζούμε ανεξέλεγκτες καταστάσεις, αισθανόμαστε πως σε κάτι έστω έχουμε τον έλεγχο. Η ντοπαμίνη και οι ενδορφίνες που απελευθερώνουν οι πράξεις καλοσύνης στον εγκέφαλό μας, μας γεμίζουν ευφορία. Έχει και όνομα αυτό. Είναι το φαινόμενο “the helper’s high”. Άσε που έρχονται και ιατρικές μελέτες να μας δείξουν ότι το σάλιο των συμπονετικών ανθρώπων περιέχει μεγαλύτερη ποσότητα ανοσοσφαιρίνης Α, αντίσωμα υπεύθυνο για την καταπολέμηση μολύνσεων.

Συνηθίσαμε να θεωρούμε ισχυρά τα πιο σπάνια διαθέσιμα. Το αμέτρητο χρήμα, τη λαμπερή δόξα, την εξουσία των λίγων. Και είναι τόσο δυνητικά διαθέσιμη σε όλους η καλοσύνη, που σε κάνει να αμφιβάλλεις για την ισχύ της. Κι όμως, στην τόσο καθολική διαθεσιμότητά της, εκεί ακριβώς κρύβεται η δύναμή της. Όπως πετάς ένα βοτσαλάκι σε μια ήρεμη λίμνη και τα κύματα φτάνουν ως την άκρη αλλάζοντας την επιφάνεια αλλά και το βυθό, έτσι κι εδώ. Αλήθεια, τι βυθό ονειρεύεσαι να διαμορφώσεις;