Η κατάψυξη ωαρίων εξελίσσεται σε ένα βασικό εφεδρικό σχέδιο για γυναίκες που θέλουν να αφήσουν ανοιχτό το ενδεχόμενο της μητρότητας για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. «Είναι ένα εργαλείο για να εξασφαλίσεις περισσότερο χρόνο όταν δεν είσαι έτοιμη να κάνεις παιδί», λέει ο Tomer Singer, επικεφαλής του τμήματος αναπαραγωγικής ιατρικής στο Northwell Health Fertility της Νέας Υόρκης.

Σε μια μελέτη του 2022, διαπιστώθηκε ότι η πιθανότητα εγκυμοσύνης από κατεψυγμένα ωάρια είναι περίπου 39%, ποσοστό που «σκαρφαλώνει» σε ένα αξιόλογο 70% εάν η γυναίκα είναι κάτω των 38 ετών τη στιγμή της κρυοσυντήρησης και καταψύξει 20 ή περισσότερα ωάρια.

Υπάρχουν ακόμη πολλά να διευκρινιστούν σχετικά με τη διαδικασία και την αποτελεσματικότητα της κρυοσυντήρησης ωαρίων. Γυναίκες που δοκίμασαν την πρακτική μας αποκαλύπτουν στο Allure αλήθειες που πρέπει να γνωρίζεις πριν προχωρήσεις στην κρυοσυντήρηση ωαρίων:

Αλήθεια #1: Ένας κύκλος κρυοσυντήρησης δεν είναι πάντα αρκετός

Ένας κύκλος κατάψυξης ωαρίων διαρκεί 12 έως 16 ημέρες. «Υπάρχει μια λανθασμένη αντίληψη ότι χρειάζονται μήνες για να ολοκληρωθεί ένας κύκλος», λέει ο δρ. Singer. «Πρέπει να διευκρινιστεί ότι πρόκειται για μια αρκετά απλή διαδικασία, ώστε να εξαλειφθούν οι προκαταλήψεις».

Όμως, ενώ κάθε κύκλος διαρκεί έως δύο εβδομάδες, αρκετές γυναίκες χρειάστηκε να πραγματοποιήσουν περισσότερους από έναν κύκλους, για να παρέχουν αρκετά ωάρια, ώστε να εξασφαλίσουν μια ικανοποιητική πιθανότητα εγκυμοσύνης. «Ο εμπειρικός κανόνας που χρησιμοποιώ είναι ότι ο αριθμός των ωαρίων πρέπει να είναι ο μισός της ηλικίας της γυναίκας. Επομένως, αν είστε 30 ετών, 15 ωάρια θα διασφαλίσουν πάνω από 80% πιθανότητες για μωρό», διευκρινίζει ο δρ. Singer.

Αλήθεια #2: Το σώμα σου καθορίζει τις εξελίξεις

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που καθορίζουν τον χρόνο της διαδικασίας, η οποία μπορεί να διαρκέσει ακόμη και μήνες. «Το μεγαλύτερο μάθημα που πήρα είναι ότι δεν μπορείς να ελέγξεις το σώμα σου. Δεν είχα σκεφτεί ότι όλα έπρεπε να ευθυγραμμίζονται με τον εμμηνορροϊκό μου κύκλο, έναν παράγοντα που δεν μπορεί να ελεγχθεί. Αυτό οδήγησε σε πολλαπλές καθυστερήσεις και περισσότερο άγχος», λέει η Emily, που προχώρησε στην κρυοσυντήρηση ωαρίων.

Αλήθεια #3: Ο αριθμός των ωαρίων που καταψύχονται αποτελεί μόνο ένα σκέλος της αποτελεσματικότητας της διεργασίας

«Τα ωάρια δεν είναι έμβρυα και τα έμβρυα δεν είναι μωρά», διευκρινίζει ο δρ. Singer. Μόλις μια γυναίκα αποφασίσει να χρησιμοποιήσει τα κατεψυγμένα ωάρια της, δεν θα επιβιώσουν όλα από τη διαδικασία. Εν συνεχεία, δεν θα γονιμοποιηθούν επιτυχώς όλα και από όσα γονιμοποιηθούν, δε θα φτάσουν όλα στο εμβρυακό στάδιο. Απ’ όσα φτάσουν, δεν θα είναι όλα βιώσιμα. Όταν η Stephanie ξεπάγωσε τα 14 κατεψυγμένα ωάρια της πέντε χρόνια αργότερα, μόνο ένα έγινε βιώσιμο έμβρυο. Έμεινε έγκυος, αλλά απέβαλε στις 10 εβδομάδες.

Αλήθεια #4: Η κατάψυξη ωαρίων είναι μια μεγάλη και διαρκής δαπάνη

Όλο και περισσότεροι εργοδότες προσφέρουν κάλυψη κατάψυξης ωαρίων, αλλά τα περισσότερα ασφαλιστικά προγράμματα εξακολουθούν να μην την καλύπτουν. Είναι γεγονός πως πρόκειται για μια διαδικασία που κοστίζει πολύ κι αυτό είναι, λίγο πολύ, γνωστό. Εκείνο που δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως είναι ότι, ενώ τα ωάρια τελούν υπό κρυοσυντήρηση, πρέπει να πληρώνεις ετήσια τέλη για να τα αποθηκεύσεις κι αυτό είναι επίσης ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό. Τέλος, εάν και όταν αποφασίσεις να ξεπαγώσεις τα ωάρια σου, θα ξεκινήσεις τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης, μια επίσης πολυέξοδη διαδικασία. «Υπάρχουν τόσα πολλά ακόμη βήματα και το καθένα συνοδεύεται από μια τιμή», λέει χαρακτηριστικά η Sue, που δοκίμασε τη διαδικασία.

Αλήθεια #5: Η κατάψυξη ωαρίων μπορεί να έχει παρενέργειες, λιγότερο ή περισσότερο σοβαρές

Συμπτώματα, όπως φούσκωμα, ναυτία, πονοκέφαλοι και δυσκοιλιότητα είναι κοινά κατά τη διάρκεια της ορμονικής διέγερσης, που διαρκεί περίπου δύο εβδομάδες και συνήθως υποχωρούν μερικές ημέρες μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Υπάρχουν, ωστόσο, και γυναίκες που αντιμετωπίζουν πιο χρόνια συμπτώματα, όπως το σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών (OHSS). «Ακριβώς μετά τη διαδικασία, δεν μπορούσα να φάω ή να πιω χωρίς να κάνω εμετό, για περισσότερες από 8 ημέρες», λέει η Amanda. «Κάθε μέρα, οι δικοί μου με πήγαιναν στο ιατρείο, όπου ξάπλωνα στο σκοτάδι για οκτώ ώρες συνδεδεμένη με ενδοφλέβιο ορό, για να λαμβάνω τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά».

Σύμφωνα με την Paula Amato, καθηγήτρια μαιευτικής και γυναικολογίας στο Πανεπιστήμιο Υγείας και Επιστήμης του Όρεγκον και πρόεδρο της Αμερικανικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, ο κίνδυνος εμφάνισης του συνδρόμου είναι περίπου 1% και συνοδεύεται συνήθως από πρήξιμο στην κοιλιά, έντονο πόνο και επίμονη ναυτία. Ο Lucky Sekhon, αναπαραγωγικός ενδοκρινολόγος και ειδικός υπογονιμότητας στην Reproductive Medicine Associates της Νέας Υόρκης προσθέτει ότι μια περίπτωση σαν της Amanda είναι εξαιρετικά σπάνια.

Μια άλλη γυναίκα πήρε 60 κιλά μετά τη διαδικασία ανάκτησης ωαρίων και ανέπτυξε τη νόσο Hashimoto, μια αυτοάνοση διαταραχή που επηρεάζει τον θυρεοειδή. «Δεν έχει αποδειχθεί ποτέ ότι η διέγερση των ωοθηκών προκαλεί αυτοάνοσο νόσημα», λέει ο δρ. Sekhon.

Αλήθεια #6: Όσο πιο νέα είναι μια γυναίκα κατά την κατάψυξη ωαρίων, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα επιτυχίας

«Στις αρχές της δεκαετίας των 30, περίπου 5-7 από κάθε σύνολο 20 ωαρίων που παράγεις θα είναι υγιή», λέει η Elizabeth Fino, αναπαραγωγική ενδοκρινολόγος, ειδική σε θέματα υπογονιμότητας και διευθύντρια αναπαραγωγής στο NYU Langone Fertility. «Στα 40, τα υγιή ωάρια μειώνονται στα 1-2». Γι’ αυτό, η ίδια προτείνει οι γυναίκες να ξεκινήσουν να σκέφτονται την κατάψυξη ωαρίων από την ηλικία των 30 ετών. «Στα 32-33 αρχίζουμε να βλέπουμε τα ποσοστά επιτυχίας να πέφτουν».

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν επιτυχημένοι κύκλοι κρυοσυντήρησης σε μεγαλύτερη ηλικία. Ωστόσο, σε μια μελέτη του 2016, διαπιστώθηκε ότι οι γυναίκες που πάγωσαν τα ωάρια τους πριν από τα 34 έτη, σημείωναν 60% ποσοστό επιτυχημένης εγκυμοσύνης, ενώ οι γυναίκες που τα πάγωσαν στα 41-42 είχαν περίπου 20% πιθανότητα να γεννήσουν ένα υγιές μωρό.

Αν και ηλικία και επιτυχία συνδέονται άρρηκτα σε οποιαδήποτε συζήτηση περί γονιμότητας, οι γιατροί δεν συστήνουν την κατάψυξη ωαρίων πριν από τα 30. «Αυτό δεν είναι κάτι που πρέπει να κάνουν όλοι, ειδικά σε νεαρή ηλικία. Είναι υπέροχο που διαθέτουμε αυτήν την τεχνολογία, αλλά οι άνθρωποι πρέπει οπωσδήποτε να συμβουλεύονται τους ειδικούς και να έχουν διαμορφωμένες προσδοκίες», λέει η δρ. Amato, επισημαίνοντας ότι, όσο νεότερη είναι μια γυναίκα που κάνει κρυοσυντήρηση, τόσο λιγότερο πιθανό είναι να χρησιμοποιήσει τα κατεψυγμένα ωάρια.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι σε όποια ηλικία κι αν γίνει η κρυοσυντήρηση, το σώμα συνεχίζει να γερνά, δημιουργώντας προκλήσεις σε μια εγκυμοσύνη που προκύπτει σε προχωρημένη ηλικία. «Το ποσοστό επιτυχίας βασίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στην ηλικία του ωαρίου, αλλά οι πιθανές επιπλοκές της εγκυμοσύνης αυξάνονται στα μέσα έως τέλη της δεκαετίας των 40», λέει η δρ. Fino. Αυτοί οι κίνδυνοι περιλαμβάνουν την υπέρταση, τον διαβήτη, τον πρόωρο τοκετό και την ανάγκη για καισαρική τομή», λέει η δρ. Amato.

Αλήθεια #7: Η τεχνολογία κατάψυξης ωαρίων γίνεται όλο και καλύτερη — αλλά το ανθρώπινο αναπαραγωγικό σύστημα παραμένει το ίδιο

Μία από τις μεγαλύτερες βελτιώσεις είναι η ίδια η μέθοδος κατάψυξης: «Η υαλοποίηση ελαχιστοποιεί τους κρυστάλλους πάγου που μπορούν να σχηματιστούν και να βλάψουν το DNA του ωαρίου», λέει ο δρ. Sekhon. «Αυτό συμβάλλει σε πιο επιτυχείς κρυοσυντηρήσεις». Ωστόσο, τα ποσοστά επιτυχίας της κατάψυξης ωαρίων εξαρτώνται επίσης από τα περίπλοκα, ατελή, απρόβλεπτα αναπαραγωγικά μας συστήματα, αλλά και μια σειρά από άλλους παράγοντες. «Η τεχνολογία δεν είναι αψεγάδιαστη, καθώς το ωάριο δεν επιβιώνει πάντα από την κατάψυξη και την απόψυξη», λέει η δρ. Fino. «Ένας σημαντικός παράγοντας είναι η αναποτελεσματικότητα του αναπαραγωγικού συστήματος. Πολύ λίγα ωάρια -κατεψυγμένα ή μη- θα οδηγήσουν τελικά σε μια υγιή εγκυμοσύνη. Γι’ αυτό, ο όγκος και η επιλογή γίνονται πραγματικά σημαντικά».

Αλήθεια #8: Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να διασφαλίζουν σε μια γυναίκα την επιτυχημένη έκβαση μιας προσπάθειας εγκυμοσύνης από κατεψυγμένα ωάρια

Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν αρκετές γυναίκες που έχουν προσπαθήσει να ξεπαγώσουν τα κατεψυγμένα ωάρια τους, ώστε να εκτιμηθεί με σχετική ακρίβεια πόσο πιθανό είναι ένα κατεψυγμένο ωάριο να μετατραπεί σε μια επιτυχημένη εγκυμοσύνη. Μια μελέτη του 2021 εξέτασε δεδομένα από μια μεγάλη κλινική γονιμότητας της Βοστώνης μεταξύ 2006-2020 και διαπίστωσε ότι μόνο το 7,4% των γυναικών που είχαν καταψύξει τα ωάρια τους κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου είχαν επιστρέψει για να τα χρησιμοποιήσουν και εξ αυτών, το 32% απέκτησε τελικά ένα μωρό. Το ζήτημα περιπλέκεται ακόμη περισσότερο καθώς η τεχνολογία κατάψυξης ωαρίων έχει βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου, γι’ αυτό και είναι δύσκολο να συγκριθούν ποσοστά επιτυχίας από ωάρια που είχαν καταψυχθεί στο παρελθόν με ωάρια που καταψύχθηκαν πιο πρόσφατα.

Φυσικά, για τις γυναίκες που επιθυμούν να καθυστερήσουν την τεκνοποίηση, ακόμη και η δυνατότητα διατήρησης της γονιμότητας μέσω της διαδικασίας κατάψυξης ωαρίων αποτελεί ένα απίστευτο δώρο. «Αλλά δεν είναι η λύση για όλα», λέει η δρ. Amato. «Πρέπει να προσφέρεται, αλλά είναι σημαντικό να υποστηρίξουμε κι άλλες πολιτικές».