Θα μας έπαιρνε απίστευτο διαδικτυακό χώρο για να αναλύσουμε την ιστορική σχέση που διέπει τις γυναίκες και τη σεξουαλικότητα. Συνοπτικά, θα λέγαμε ότι όσο οι γυναίκες δεν είχαν κανένα δικαίωμα στην κοινωνική ζωή, αντίστοιχα δεν είχαν δικαίωμα να εξερευνήσουν ή και να εκφράσουν εκφάνσεις της σεξουαλικότητάς τους.

Ποιον ενδιέφερε, άλλωστε, τι αρέσει στις γυναίκες σε κοινωνίες φτιαγμένες αποκλειστικά για άντρες; Σήμερα, πολλά έτη και αρκετά βήματα προόδου αργότερα, τα πράγματα δεν είναι φυσικά τα ίδια. Σίγουρα, όμως, δεν είναι και όπως θα έπρεπε. Τα νεαρά κορίτσια και, αργότερα, οι ενήλικες γυναίκες διεκδικούν, ως επί το πλείστον τη σεξουαλική τους ταυτότητα, σε έναν κόσμο, όμως, που ακόμη πασχίζει να αποδεχθεί ότι κάτι τέτοιο είναι εντάξει.

Κι εκεί είναι που ξεκινούν να γεννώνται τα ερωτήματα: Είναι σωστό τα κορίτσια να διαβάζουν για το σεξ; Πώς πρέπει να το κάνουν; Σε βιβλία που γράφτηκαν από ποιον και γιατί; Μπορούμε να εμπιστευτούμε τις λογοτεχνικές συμβουλές του TikTok; Συγκρίνονται τα επιστημονικά βιβλία με τη βιομηχανία πορνό;

Η ερωτική λογοτεχνία δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Όλα ξεκίνησαν με ρομαντικά μυθιστορήματα, από αυτά που συνόδευαν τα εβδομαδιαία περιοδικά στα περίπτερα. Πολύχρωμα εξώφυλλα, άνθη και ιππότες, περιγραφές της σεξουαλικής πράξης με έναν τρόπο που απέχει πολύ από την πραγματικότητα, γεμάτες ποιητικές εκφράσεις, πλούσιες σε αποχρώσεις. Αποτυπωμένες με τρόπο ήπιο και πάντοτε καλυμμένες πίσω από ασαφείς εκφράσεις.

Έπειτα ήρθε το fan fiction, ένα πεδίο με φιλελεύθερο πνεύμα, που έδωσε χώρο να γραφτούν πιο ωμές σκέψεις και εικόνες για το σεξ. Ένα είδος φτιαγμένο από κορίτσια για κορίτσια, δύστροπο αλλά ελεύθερο και ταυτόχρονα αθώο, που αφορούσε σε φαντασιώσεις που αποτυπώθηκαν σε χαρτί ή στην οθόνη, εφηβικά κλισέ που εξερευνήθηκαν και ανακαλύφθηκαν μέσω της γραφής.

Αργότερα, η τάση κύλισε προς μια πιο αισθησιακή διάσταση, η οποία ωστόσο απευθυνόταν σε ένα (πολύ) νεανικό κοινό. Λογοτεχνικές ιστορίες με τοξικές ιστορίες αγάπης, στερεότυπα και σκληρές σκηνές σεξ, οι οποίες, με τη σειρά τους, έγιναν στη συνέχεια ταινίες.

Τώρα που το φαινόμενο έχει καθιερωθεί, με αυτού του είδους τις ταινίες και τα βιβλία να γεμίζουν τις μεγαλύτερες διαδικτυακές πλατφόρμες θεάματος και τα ράφια των βιβλιοπωλείων, μάζες κριτικών επιτίθενται σε ολόκληρο το BookTok -το ψηφιακό μέρος που έχει αφιερωθεί στη συζήτηση περί βιβλίων- υποστηρίζοντας ότι οι άνθρωποι σήμερα είναι «εθισμένοι στο πορνό».

Οι σχετικές συζητήσεις που διεξάγονται στο Twitter και το TikTok περιστρέφονται γύρω από το τι τελικά εξυπηρετεί αυτό το είδος λογοτεχνίας. Σηματοδοτεί, σίγουρα, την ανάγκη μιας βιομηχανίας σε κρίση να πουλήσει, αλλά σημαίνει επίσης ότι τα κορίτσια εξακολουθούν να μην προσεγγίζουν την «ανώτερη» λογοτεχνία, γεγονός που μαρτυρά ενδεχομένως μια αποτυχία του σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και του συστήματος αξιών.

Μοιραία, προκύπτουν ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσο οι προσδοκίες που δημιουργούνται από αυτές τις ποιητικές περιγραφές των σεξουαλικών πράξεων βλάπτουν τη σχεσιακή ικανότητα των αναγνωστών, με το τι φταίει που ο πειραματισμός εξακολουθεί να αποτελεί ταμπού και γιατί η εφηβική -ειδικά η γυναικεία- σεξουαλικότητα παραμερίζεται, αγνοείται και κρίνεται.

Δυστυχώς, άλλωστε, η γυναικεία λογοτεχνία ομαδοποιείται με το ζόρι στην κατηγορία «γυναικεία πράγματα». Οι γυναίκες συγγραφείς γίνονται αντιληπτές ως κάτι ενιαίο: Αν είσαι γυναίκα και γράφεις, πάντα κάτι συγκεκριμένο αναμένεται. Αν είσαι γυναίκα και διαβάζεις γυναίκες, μάλλον διαβάζεις ακριβώς αυτά τα πράγματα. Λείπουν οι αποχρώσεις.

Εάν προσθέσουμε αυτόν τον «έμφυλο σνομπισμό» στο γεγονός ότι η γυναικεία σεξουαλικότητα εξακολουθεί να αποτελεί ταμπού, αλλά και στη γενικότερη τάση της οικογένειας να αντιμετωπίζει το έφηβο παιδί ως ένα πλάσμα που έχει ανάγκη από απόλυτη, ελεγχόμενη καθοδήγηση, η συνταγή ολοκληρώνεται: Οι επιθυμίες των εφήβων υποτιμώνται και η προσπάθεια ελέγχου συνεχίζεται. Και, τελικά, ποιος φροντίζει τα κορίτσια; Ποιος τους εξηγεί τι πρέπει να περιμένουν από μια σεξουαλική σχέση;

Η ελευθερία του να διαβάζεις αυτό που θέλεις

Είναι ευθύνη της κοινωνίας και όχι των βιβλίων να εξηγήσει στους εφήβους τι είναι το σεξ, να τους εκπαιδεύσει και να τους μάθει να διακρίνουν την πραγματική ζωή από τη λογοτεχνία. Το να υπάρχει ένας υγιής χώρος για φαντασία και πειραματισμό, ακόμα και λογοτεχνικό, είναι καλό. Το μυστικό, ως συνήθως, βρίσκεται στα όρια. Υπάρχει ποιοτική λογοτεχνία, που επιτρέπει στους αναγνώστες να ονειρεύονται και να επιθυμούν. Υπάρχει, επίσης, «κακή» λογοτεχνία που διαιωνίζει επιβλαβή κλισέ. Η παρέμβαση των ενηλίκων θα πρέπει να σταματήσει εδώ και να πάψει να μειώνει ή να αντιμετωπίζει με καχυποψία ή κριτική διάθεση μια γενιά νέων αναγνωστών, που μαθαίνουν να εξερευνούν.