Είναι μία από εκείνες τις σπάνιες ώρες στο γραφείο που έχει ησυχία. Η δουλειά έχει μειωθεί, έχεις τελειώσει με τις υποχρεώσεις που είχες σε εκκρεμότητα και περιμένεις να γίνει κάτι που θα σε βγάλει από τον λήθαργο, στον οποίο σε έχει ρίξει η απραξία. Κοιτάς γύρω σου. Σε κοιτάζει κανείς; Βλέπει ότι δεν δουλεύεις; Μήπως πρέπει να δείξεις ότι απασχολείσαι με κάτι; Αυτό το ενοχικό συναίσθημα.

Η εργασιακή πραγματικότητα του 21ου αιώνα συντίθεται από τα πρότυπα υπερπαραγωγικότητας: Δουλεύει καλά όποιος δουλεύει εξαντλητικά πολύ και εάν ολοκληρώσεις τις υποχρεώσεις σου, σίγουρα υπάρχει κάτι που μπορείς να βρεις να κάνεις, αντί να κάθεσαι.

Είναι, όμως, αυτό φυσιολογικό;

«Ακόμη και για τον πιο αφοσιωμένο εργαζόμενο, έρχεται η στιγμή που δεν ασχολείται με τίποτα. Είναι ανθρώπινο και θα συμβεί σε όλους. Παράλληλα, όμως, γεννάται αυτό το ενοχικό συναίσθημα που μας επιβάλλει να δείχνουμε ότι δουλεύουμε, ακόμη κι αν αυτό δεν είναι αλήθεια», εξηγεί στο Stylist η Molly Johnson-Jones, διευθύνουσα σύμβουλος και συνιδρύτρια του Flexa Careers.

Πρόκειται για το φαινόμενο της «εικονικής παραγωγικότητας», εξηγεί η Emily Austen, παρουσιάστρια του Busi-Ness Podcast. Εν μέρει το φαινόμενο αυτό οφείλεται στα νέα πρότυπα που δημιούργησε η τηλεργασία. Η υβριδική εργασία έχει πολλά πλεονεκτήματα, έχει όμως κι ένα βασικό μειονέκτημα: Μπορεί να δουλεύεις σκληρά, αλλά δεν είσαι στο χώρο του γραφείου, επομένως αυτό δεν φαίνεται στο αφεντικό σου, η πλειονότητα των οποίων εξακολουθούν να λειτουργούν με τη λογική: «Σε βλέπω, άρα δουλεύεις – δε σε βλέπω, άρα δε δουλεύεις».

Ωστόσο, ο κυρίαρχος παράγοντας που φαίνεται να έχει δημιουργήσει αυτή την τάση είναι η οικονομική αβεβαιότητα. Σχετική έρευνα διαπίστωσε ότι «η εργασιακή ανασφάλεια κάνει τους εργαζόμενους να θέλουν να φαίνονται πολύτιμοι στον επικεφαλής και τους συναδέλφους τους», εξηγεί ο διευθυντής της εταιρείας EMEA North, Ben Harris. Υπό τον φόβο των απολύσεων, οι εργαζόμενοι «πιέζονται να εντυπωσιάσουν την ηγεσία και να «αποδείξουν» τις ικανότητές τους», προσθέτει ο Leeson Medhurst, Επικεφαλής Στρατηγικής στην Peldon Rose. Αυτό συχνά έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνονται οι ώρες που ένας εργαζόμενος βρίσκεται στο χώρο εργασίας, προκειμένου, με αυτό τον τρόπο, να αποδείξουν την παραγωγικότητά τους».

Σύμφωνα με τον Medhurst, ωστόσο, η εικονική παραγωγικότητα μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες, τόσο για σένα, όσο και για τη δουλειά σου. Το αποτέλεσμα είναι ότι καταλήγεις να ξοδεύεις περισσότερη ενέργεια στο να δείχνεις ότι δουλεύεις, παρά στο να δουλεύεις όντως, κάτι που μπορεί τελικά να σε εξαντλήσει.

«Μπορεί να αρχίσεις να κάνεις τη δουλειά σου με προχειρότητα ή να πέφτεις σε λάθη», προσθέτει ο Medhurst, επισημαίνοντας ότι το πιο σημαντικό, μακροπρόθεσμα, είναι ότι «η πίεση της προσπάθειας να δείξεις ότι έχεις πολλή δουλειά μπορεί να σε οδηγήσει τελικά σε εξάντληση, κακή ψυχική υγεία και κακές σχέσεις με τους συναδέλφους».

Ρόλο σε αυτή την επιθυμία σου να δείξεις ότι απασχολείσαι με πολλά μπορεί να παίζει και η κουλτούρα της επιχείρησης. Αν για τους ανωτέρους σου παίζουν ρόλο οι ώρες που βρίσκεσαι στο γραφείο, η γρήγορη απόκριση στα μηνύματα και άλλοι, παρόμοιοι παράγοντες, είναι πιθανό να σε οδηγεί σε λανθασμένα μονοπάτια εργασιακής νοοτροπίας. Είναι, λοιπόν, σημαντικό και οι επιχειρήσεις να καλλιεργήσουν ένα πιο ευέλικτο περιβάλλον, αλλά και να καταπολεμήσουν την εργασιακή ανασφάλεια.

Πώς να ξεφύγεις από την παγίδα της εικονικής παραγωγικότητας

Η business coach, Daniella Genas προτείνει «να διασφαλίσουμε ότι υπάρχουν διαλείμματα και χρόνος ανάπαυσης, ώστε να μειώνεται το άγχος και ότι διευκρινίζουμε με σαφήνεια τι παραγωγικότητα». Η ίδια προσθέτει ότι «μπορείς να αλλάξεις τον τρόπο που αντιλαμβάνεσαι την παραγωγικότητα εστιάζοντας στα αποτελέσματα και όχι στη δράση. Εάν αυτό που κάνεις δεν προσθέτει αξία, τότε αξίζει πραγματικά τον χρόνο σου;», διερωτάται.

«Στο τέλος της ημέρας, ένας αφοσιωμένος υπάλληλος δεν έχει το χρόνο να προσποιηθεί ότι είναι απασχολημένος», λέει χαρακτηριστικά ο Harris.

Πώς θα σταματήσεις να προσποιείσαι ότι δουλεύεις

Η Austen μοιράζεται μερικές συμβουλές:

-Αντί να κρίνεις την παραγωγικότητά σου με βάση μια μακρά λίστα υποχρεώσεων, επεσήμανε τις δουλειές που πρέπει να γίνουν κατά προτεραιότητα

-Αντιμετώπισε τον χρόνο σου με αυστηρότητα και ρεαλισμό. Και να θυμάσαι: Το διάλειμμα είναι διάλειμμα

-Όταν ξεκινάς να κάνεις μια δουλειά, εστίασε σε αυτή και μη σκέφτεσαι τι άλλο έχεις να κάνεις

-Χώρισε την ημέρα σου σε λεπτά και όχι σε ώρες

-Να αξιολογείς τη δουλειά σου πριν την παραδώσεις ή την παρουσιάσεις σε άλλους.