Πόσες φορές δεν έχεις προσπαθήσει να θυμηθείς μικρές στιγμές από την παιδική σου ηλικία; Αναμνήσεις που ξέρεις πως κάπου υπάρχουν αλλά δεν μπορείς να βρεις πού. Γνώριμα συναισθήματα που δεν μπορείς ακριβώς να εντοπίσεις.
Σαν κόκκοι άμμου που μπλέχτηκαν μεταξύ τους, κι ενώ είναι πάντα εκεί είναι αδύνατο να τις εντοπίσεις ξανά.
Οι ψυχολόγοι ονόμασαν αυτή τη δραματική λήθη «παιδική αμνησία». Κατά μέσο όρο, οι αναμνήσεις των ανθρώπων εκτείνονται όχι πριν από την ηλικία των τριάμισι ετών. Όλα πριν από τότε είναι μια σκοτεινή άβυσσος.
Τα τελευταία χρόνια, οι επιστήμονες άρχισαν επιτέλους να αποκαλύπτουν τι ακριβώς συμβαίνει στον εγκέφαλο τη στιγμή που εγκαταλείπουμε τις αναμνήσεις των πρώτων μας ετών.
«Αυτό που προσθέτουμε τώρα στην ιστορία είναι η βιολογική βάση», λέει ο Paul Frankland, νευροεπιστήμονας στο Hospital for Sick Children στο Τορόντο.
Η καινούργια προσέγγιση αναφέρει ότι απαραίτητο μέρος του περάσματος στην ενήλικη ζωή, είναι η «αμνησία» του εγκεφάλου, ο οποίος πρέπει να αφήσει να φύγει μεγάλο μέρος της παιδικής μας ηλικίας.
Ο Sigmund Freud ασχολήθηκε με την παιδική αμνησία στις αρχές του 1900. Υποστήριξε ότι οι ενήλικες ξέχασαν τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, κατά τη διαδικασία καταστολής των ανησυχητικών αναμνήσεων της σεξουαλικής αφύπνισης.
Ενώ μια χούφτα ψυχολόγων βρήκαν λογική σε αυτόν τον ισχυρισμό, η πιο κοινά αποδεκτή εξήγηση για την παιδική αμνησία ήταν ότι τα παιδιά, απλά δεν μπορούσαν να σχηματίσουν σταθερές αναμνήσεις μέχρι την ηλικία των 7 ετών – παρόλο που υπήρχαν ελάχιστα στοιχεία για να υποστηρίξουν αυτήν την ιδέα.
Για σχεδόν 100 χρόνια, οι ψυχολόγοι υπέθεταν ότι οι αναμνήσεις της βρεφικής ηλικίας δεν άντεξαν επειδή δεν ήταν ποτέ ανθεκτικές εξαρχής.
Ωστόσο το 1980, η θεωρία καταρρίφθηκε αφού οι ψυχολόγοι ανακάλυψαν πως τα βρέφη μπορούν να δημιουργήσουν και να αποκτήσουν πρόσβαση σε αναμνήσεις από τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, ωστόσο οι περισσότερες από αυτές τις αναμνήσεις τελικά εξαφανίζονται πολύ γρήγορα.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Ίσως, σκέφτηκαν ορισμένοι ερευνητές, ότι οι μόνιμες αναμνήσεις απαιτούν τη χρήση γλώσσας και ομιλίας ή αίσθηση του εαυτού μας, τα οποία λείπουν από τα βρέφη.
Τι συμβαίνει από τη γέννηση μέχρι την πρώιμη εφηβεία
Μεταξύ της γέννησης και της πρώιμης εφηβείας μας, ο εγκέφαλος εξακολουθεί να τοποθετεί μερικά από τα θεμελιώδη κυκλώματά του και να πυκνώνει τις ηλεκτρικές οδούς του με λιπώδη ιστό για να τα κάνει πιο αγώγιμα.
Σε ένα τεράστιο κύμα ανάπτυξης, ο εγκέφαλος δημιουργεί αναρίθμητες νέες γέφυρες μεταξύ των νευρώνων. Στην πραγματικότητα, έχουμε πολύ περισσότερες σχέσεις μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων στα πρώτα μας χρόνια από όσα καταλήγουμε να έχουμε στην ενήλική μας ζωή.
Στις αρχές του 2018, ο Frankland και οι συνάδελφοί του δημοσίευσαν μια μελέτη που δείχνει έναν άλλο τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος παραιτείται από τις παιδικές μας αναμνήσεις: όχι μόνο υποβαθμίζονται, αλλά και κρύβονται.
Οι πρώτες μας αναμνήσεις είναι συχνά μείγματα γνήσιων αναμνήσεων, αφηγήσεων που συλλέξαμε από άλλους και φανταστικών σκηνών που ονειρεύεται το υποσυνείδητο.
Επιστήμονες και ψυχολόγοι διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι μπορούν να ανακτήσουν τουλάχιστον κάποιες παιδικές τους αναμνήσεις ανταποκρινόμενοι σε συγκεκριμένες προτροπές—μία πρώτη ανάμνηση που σχετίζεται με τη λέξη «γάλα», για παράδειγμα—ή ένα σπίτι, ένα σχολείο ή μια συγκεκριμένη τοποθεσία συνδεδεμένη με μια συγκεκριμένη ηλικία.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Οι αναμνήσεις κρύβονται, δεν χάνονται
Μια συγκεκριμένη μελέτη παρουσίασε σε μικρά παιδιά εικονικά γεγονότα για να διαπιστωθεί αν θα μπορούσαν να παραπλανηθούν ώστε να θυμηθούν ανύπαρκτα γεγονότα, ωστόσο τα παιδιά δεν έπεσαν στην παγίδα.
Όσο για το γιατί τα μεγαλύτερα παιδιά και οι ενήλικες αρχίζουν να συμπληρώνουν τα κενά στις αναμνήσεις τους με συγκεκριμένες λεπτομέρειες, διαπιστώθηκε ότι η μνήμη είναι μια θεμελιωδώς εποικοδομητική δραστηριότητα: τη χρησιμοποιούμε για να χτίσουμε την κατανόηση του κόσμου και αυτό μερικές φορές απαιτεί πιο ολοκληρωμένες αφηγήσεις από τις αναμνήσεις μας.
Και, καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, γίνεται ευκολότερο να συγχέουν τις πραγματικές αναμνήσεις με άλλα ερεθίσματα.
Σίγουρα τα παιχνίδια του μυαλού μας με τις αναμνήσεις δεν είναι ακόμα κατανοητά για τους περισσότερους από εμάς, αλλά ένα είναι σίγουρο πια. Πως οι αναμνήσεις μας αυτές δεν εξαφανίστηκαν ξαφνικά.
Οι περισσότερες από αυτές, κρύβονται στα έγκατα του μυαλού μας, και καμιά φορά κάποιες από αυτές ή μικρά κομμάτια τους ξεφεύγουν και βρίσκουν τον δρόμο τους προς την επιφάνεια. Ακριβώς όπως ένα παιδί παίζει κρυφτό.
