Για πολλούς από εμάς ένα φλιτζάνι καφέ είναι απαραίτητο για να ξεκινήσει καλά η μέρα. Το ποσοστό των Ελλήνων που καταναλώνουν καφέ προσεγγίζει σε κάποιες περιοχές το 90%.
Είναι γνωστή η διεγερτική δράση του καφέ στον οργανισμό μας, λόγω της περιεκτικότητάς του σε καφεΐνη. Η καφεΐνη είναι ένα φυσικό διεγερτικό που λειτουργεί στον εγκέφαλο και το κεντρικό νευρικό σύστημα, βοηθώντας μας να παραμείνουμε σε εγρήγορση και να καθυστερήσουμε την εμφάνιση της κούρασης. Νέα επιδημιολογικά δεδομένα φανερώνουν πως η κατανάλωση καφέ μπορεί να έχει πολλά παραπάνω οφέλη στην υγεία μας.
Η βιβλιογραφία αναδεικνύει πως η κατανάλωση καφέ προσφέρει ένα ευρύ φάσμα από θετικές επιδράσεις. Μέσα σε αυτά είναι η μείωση του κινδύνου για χρόνια νοσήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, διάφορες μορφές καρκίνου, η νόσος Alzheimer’s και η νόσος Parkinson’s. Αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης δείχνουν πως η κατανάλωση καφέ σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο για πρόωρο θάνατο από οποιαδήποτε αιτία. Αποτελέσματα της μελέτης PREDICT στο King’s College του Λονδίνου αναδεικνύουν την επίδραση του καφέ στην υγεία και σύσταση του εντερικού μας μικροβιώματος.
Ο ρόλος του καφέ στην υγεία του γαστρεντερικού συστήματος
Μία από τις πιο επιθυμητές δράσεις του καφέ έχει να κάνει με την κινητικότητα του εντέρου. Για πολλούς ο καφές είναι απαραίτητο “συστατικό” της πρωινής τους ρουτίνας, όχι μόνο επειδή κάνει το πρωινό ξύπνημα ευκολότερο. Η καφεΐνη ενεργοποιεί συσπάσεις των μυών του γαστρεντερικού σωλήνα, οι οποίες ευθύνονται για τις περισταλτικές κινήσεις του εντέρου. Παράλληλα, άλλα συστατικά του ενεργοποιούν την παραγωγή γαστρικών οξέων στο στομάχι. Οι δύο αυτές λειτουργίες μαζί συμβάλλουν στην προώθηση της τροφής στο πεπτικό σύστημα και την ρυθμικότητα των κενώσεων. Μελέτη ανέδειξε πως για το 30% των ατόμων ο καφές αποτελεί “εισιτήριο για την τουαλέτα”, εντός 30 λεπτών από την κατανάλωσή του.
Στον καφέ ανιχνεύονται περισσότερα από 1000 βιοενεργά συστατικά. Τα κύρια συστατικά που προάγουν την υγεία μας είναι οι πολυφαινόλες, όπως το το χλωρογενικό οξύ και το καφεϊκό οξύ. Η περιεκτικότητα του καφέ σε πολυφαινόλες είναι περίπου 2,5 φορές μεγαλύτερη σε σύγκριση με το τσάι. Οι πολυφαινόλες έχουν ένα ευρύ φάσμα επιδράσεων στην υγεία, οι περισσότερες από τις οποίες φαίνεται να εξαρτώνται από τον μεταβολισμό αυτών των μεγάλων μορίων από τη μικροχλωρίδα του εντέρου. Εμφανίζουν έντονες αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, η οποίες ευθύνονται για την προστατευτική δράση του καφέ έναντι χρόνιων νοσημάτων.
Επίδραση του καφέ στο μικροβίωμα του εντέρου
Τα εκατομμύρια μικροβίων που κατοικούν στο γαστρεντερικό μας σύστημα παίζουν κρίσιμο ρόλο στην συνολική μας υγεία. Μία από τις ύψιστης σημασίας δράσεις τους αφορά τον τρόπο με τον οποίο το σώμα μας ανταποκρίνεται στην προσλαμβανόμενη τροφή. Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε τον τρόπο που οι τροφές που επιλέγουμε να καταναλώσουμε επηρεάζουν τα μικρά “κατοικίδια” που συμβιώνουν αρμονικά μαζί μας. Θα βρεις περισσότερες πληροφορίες για την μικροχλωρίδα και για το πώς μπορείς να εξασφαλίσεις την καλή υγεία της σε προηγούμενο άρθρο μας.
Αποτελέσματα της μελέτης PREDICT φανερώνουν ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης καφέ και της σύστασης του μικροβιώματος. Πιο συγκεκριμένα, φαίνεται πως ο καφές συμβάλλει στην αύξηση της μικροβιακής βιοποικιλότητας (microbiome diversity). Μάλιστα, η σχέση αυτή φαίνεται να είναι δοσοεξαρτώμενη, καθώς άτομα που καταναλώνουν τέσσερα φλιτζάνια καφέ την ημέρα έχουν μεγαλύτερη βιοποικιλότητα σε σύγκριση με άτομα που πίνουν λιγότερο ή καθόλου καφέ.
Η παρουσία πολλών και διαφορετικών βακτηρίων στο γαστρεντερικό εξασφαλίζει μια δυνατή και ανθεκτική κοινότητα που μπορεί να αντιμετωπίσει αριθμό προκλήσεων. Μεγάλη ποικιλομορφία των μικροβίων του γαστρεντερικού έχει συσχετισθεί με μειωμένο κίνδυνο για παχυσαρκία και πολλά χρόνια νοσήματα.
Πώς όμως επιδρά ο καφές στην αύξηση βιοποικιλότητας της μικροβιακής μας κοινότητας;
Δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρο γιατί οι λάτρεις του καφέ έχουν μεγαλύτερη βακτηριακή βιοποικιλότητα. Ένας από τους πιθανούς λόγους είναι η περιεκτικότητα του καφέ σε πολυφαινόλες και διαλυτές φυτικές ίνες, που λειτουργούν ως τροφή για τα ωφέλιμα εντερικά βακτήρια και αυξάνουν την δραστηριότητα και ποικιλομορφία τους. Επιπρόσθετα, ο καφές περιέχει αντιμικροβιακές ενώσεις που βοηθούν στον περιορισμό της παρουσίας επιβλαβών βακτηρίων, αφήνοντας χώρο για την άνθιση των “καλών” βακτηρίων.
Συνοψίζοντας, η κατανάλωση καφέ φαίνεται να είναι ωφέλιμη για την υγεία του γαστρεντερικού, και μέσω αυτού για το σύνολο του οργανισμού. Μία «παρενέργεια» του καφέ που οφείλεται στη δράση της καφεΐνης είναι η αυξημένη αίσθηση στρες αλλά και έκπτωση στην ποιότητα του ύπνου. Γι’ αυτούς που αγαπούν τον καφέ αλλά δεν συμπαθούν ιδιαίτερα τη διεγερτική δράση της καφεΐνης προτείνεται η κατανάλωσή του κατά τις πρωινές ώρες ή η επιλογή decaf ροφημάτων.
