Μας αρέσει να νιώθουμε ότι έχουμε τον έλεγχο. Συμφωνούμε πολύ σ’ αυτό. Αλλά η σκληρή αλήθεια είναι ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε τα πάντα.

Η επιθυμία να αισθανόμαστε κάποια αίσθηση ασφάλειας προβλέποντας τις ανάγκες μας ή τον κίνδυνο ή να έχουμε το πάνω χέρι στο πώς εξελίσσονται τα πράγματα είναι μία κλασική λειτουργεία του ανθρώπινου εγκεφάλου. Και σ’ αυτό συμφωνούμε όλοι.

Το πρόβλημα ξεκινά από το σημείο ότι η ζωή δεν είναι προβλέψιμη. Πάρα πολλά πράγματα είναι εκτός του ελέγχου μας. Έτσι, ενώ θα μπορούσαμε να προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε το άγχος και το στρες προσπαθώντας να ελέγξουμε τα περισσότερα πράγματα, αυτή είναι μια καταδικασμένη αποστολή. Από την αρχή της.

Ανεξάρτητα από το πόσο αρμονικά σου έχουν έρθει τα πράγματα συνολικά, δεν μπορεί να μην ξέρεις ότι η ζωή συνοδεύεται από απροσδόκητα χτυπήματα, ανατροπές και κρίσεις που μας αφορούν άμεσα, χωρίς να μπορούμε να κάνουμε κάτι για αυτά.

Επομένως, η καλύτερη προσέγγιση για να το χειριστείς όλο αυτό δεν είναι να προσπαθήσεις να ελέγξεις τα πάντα, αλλά να είσαι εντάξει κι έτοιμ@ ακόμα και όταν τα πράγματα πάνε στραβά. Να νιώθεις άνετα με το απρόβλεπτο της ζωής και την αδυναμία να ελέγξεις μεγάλο μέρος της.

Πώς λοιπόν θα σταματήσουμε να σπαταλάμε την ενέργειά μας σε πράγματα που δεν μπορούμε να ελέγξουμε; “Νομίζω πως η ερώτηση από μόνη της μας δίνει την απάντηση που ζητάμε. Η βαθύτερη ανάγκη μας είναι να νιώσουμε ασφαλείς. Κανείς και τίποτα δεν μπορεί να μας το προσφέρει καλύτερα, από εμάς τους ίδιους. Αυτό βέβαια είναι μία τεράστια πλάνη καθώς φανταζόμαστε ότι έχουμε τον απόλυτο έλεγχο. Δημιουργούμε άμυνες, αποκλείουμε συνειδητά ή ασυνείδητα σημαντικούς άλλους από τη ζωή μας, τους στερούμε την ευκαιρία να μας φροντίσουν και έτσι το αποτέλεσμα είναι να νιώθουμε μόνοι. Αυτή η ψευδαίσθηση του ελέγχου, η παντοδυναμία μας, συχνά μας φέρνει αντιμέτωπους με πολύ δυσκολότερα συναισθήματα. Είναι μία σχεδόν αυτοκαταστροφική συμπεριφορά.” εξηγεί η Μαρία Φούντα, σύμβουλος ψυχικής υγείας, επιχειρώντας να ξεκαθαρίσει ότι ο απόλυτος έλεγχος δεν υπάρχει.

“Κι αν οι ίδιοι δεν διερευνήσουμε τις ανάγκες μας, δεν μάθουμε να μας φροντίζουμε και να μας αγαπάμε, τότε δεν θα ξέρουμε πώς μπορεί να μας φροντίσει κάποιος άλλος. Η αλήθεια είναι πώς ένα κομμάτι μας δεν εμπιστεύεται τον ίδιο μας το εαυτό. Και μπροστά τον φόβο της διάλυσης, σηκώνουμε τείχη, χτίζουμε άμυνες, αναλαμβάνουμε τον πλήρη έλεγχο και πορευόμαστε. Αν λοιπόν δεν αναγνωρίσουμε τις ανάγκες μας, δεν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε ασφαλή όρια για εμάς και τους άλλους, και δεν μάθουμε να μας εμπιστευόμαστε, τότε ναι, θα έχουμε διαρκώς την ανάγκη του απόλυτου ελέγχου.” προσθέτει.

Αποδέξου το περιορισμένο εύρος επιρροής

Ξεκίνα με τη βάση: η προσοχή είναι ένας πολύτιμος και περιορισμένος πόρος. Όταν κάτι απορροφά όλη σου την προσοχή, αναρωτήσου: είναι κάτι που είναι στον έλεγχό μου;

Το να έχεις τον έλεγχο ορισμένων θεμάτων στη ζωή σου είναι υπέροχο. Μόνο όταν προσπαθούμε να ελέγξουμε το ανεξέλεγκτο ή ξοδεύουμε ψυχική και συναισθηματική ενέργεια ανησυχώντας για πράγματα που είναι εκτός από εμάς, αρχίζει να γίνεται πρόβλημα.

«Ο ανθρώπινος εγκέφαλος επιθυμεί προβλεψιμότητα», εξηγεί ο Δρ Έπελ. «Το να αισθάνεσαι «σε έλεγχο» μπορεί να μειώσει το στρες, ειδικά το χρόνιο τοξικό στρες. Εξακολουθείτε να αντιμετωπίζετε αγχωτικά γεγονότα, φυσικά, αλλά όταν έχετε μια αίσθηση δύναμης κατά τη διάρκεια της ημέρας σας, είστε πιο εξοπλισμένοι για να βιώσετε μια υγιή απόκριση στρες αιχμής και ανάκαμψης, με γρήγορη επιστροφή στην αρχική τιμή, που ωφελεί το μυαλό και το σώμα σας .

«Εν τω μεταξύ, ένα άτομο που αισθάνεται ότι δεν έχει λόγο στη ροή της ημέρας του, στη δουλειά του ή σε σημαντικές συνθήκες της ζωής του μπορεί να βιώσει το αντίθετο ως απάντηση στους ίδιους τύπους στρεσογόνων παραγόντων: μια απάντηση απειλής που κορυφώνεται αλλά δεν λύνεται ποτέ. μια σταθερή, χρόνια κατάσταση άγχους που γεννιέται από αβεβαιότητα και αδυναμία».

Η σημασία τού να ελέγξεις τον έλεγχο 

Το πρώτο βήμα για να έχεις μια πιο υγιή προσέγγιση στον έλεγχο είναι απλό: υπολόγισε τι ακριβώς έχεις να διαχειριστείς και τι όχι.

«Ελέγχουμε πολύ λιγότερο από όσο νομίζουμε ότι κάνουμε», μας λέει ο Δρ Έπελ. «Δεν ελέγχουμε γεγονότα, άλλους ανθρώπους και αποτελέσματα πραγμάτων που προσπαθούμε να επηρεάσουμε. Ελέγχουμε τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρινόμαστε στα γεγονότα και εκεί μπορούμε να εστιάσουμε τις προσπάθειές μας για να χτίσουμε ανθεκτικότητα στο στρες».

Πάρε ένα στυλό και ένα χαρτί και γράψε κάθε μεμονωμένο πράγμα που σου προκαλεί άγχος αυτή τη στιγμή, μεγάλο ή μικρό. Στη συνέχεια, ταξινόμησε κάθε στοιχείο σε έναν από τους δύο κουβάδες: εντός του ελέγχου σου και εκτός ελέγχου. Να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου – μπορεί να θέλεις να πιστεύεις ότι όλα εξαρτώνται από σένα, αλλά είναι εφικτό;

Εάν αγχώνεσαι για κάτι που δεν έχεις τη δυνατότητα να αλλάξεις, ήρθε η ώρα να αναρωτηθείς: τι νόημα έχει να ανησυχώ για αυτό;

Και κάπως έτσι έρχεται η ώρα να εξασκηθείς στην αποδοχή – και ναι, είναι κάτι που θα χρειαστεί να εξασκηθείς και να το κάνεις ξανά και ξανά και ξανά.

Ένα άλλο πρώτο βήμα μπορεί να είναι να αναγνωρίσεις ότι κυνηγώντας τον έλεγχο σου κάνει κακό. Ο έλεγχος είναι υπέροχος όταν τον έχεις, αλλά αν προσπαθείς για αυτόν και δεν μπορείς να τον πετύχεις, υποφέρεις. Ο έλεγχος είναι ένα δίκοπο μαχαίρι: μπορεί να λειτουργήσει όταν έχεις ένα σταθερό, προβλέψιμο περιβάλλον, αλλά όχι όταν δεν έχεις. Και τελικά ποιος έχει ένα τέτοιο περιβάλλον;

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η επιδίωξη ελέγχου είναι μια φυσική απάντηση στην δυσάρεστη απρόβλεπτη κατάσταση των πραγμάτων και είναι ένας φυσικός τρόπος που προσπαθούμε να αντεπεξέλθουμε – αλλά απλά δεν λειτουργεί.

Μια μελέτη σε μπαμπουίνους διαπίστωσε ότι όταν προσπαθούν να ελέγξουν πράγματα που δεν μπορούν, βιώνουν υψηλότερες ορμόνες στρες. Είναι πιθανό να είναι η ίδια ιστορία να αφορά και τους ανθρώπους.

Αν σε βοηθάει κόλλησε κάπου ένα σημείωμα που να σου υπενθυμίζει να μην σπαταλάς ενέργεια σε πράγματα που δεν μπορείς να αλλάξεις.

Στη συνέχεια, φρόντισε εκείνα τα θέματα που είναι στην πραγματικότητα υπό τον έλεγχό σου. Εάν το «Δεν βγαίνω αρκετά έξω» είναι στη λίστα με τους στρεσογόνους παράγοντες και γεγονός που σε ταράζει, άλλαξε τη ρουτίνα σου για να βγαίνεις λίγο περισσότερο έξω. Εάν η εργάσιμη μέρα σου περιλαμβάνει ένα συνεχές άγχος, υπολόγισε ποια σημεία μπορείς να τροποποιήσεις ώστε να γίνει λιγότερο αγχωτική.

Το τελευταίο βήμα είναι η ριζική αποδοχή: αφού έχεις αποδεχτεί ότι λίγα πράγματα είναι υπό τον έλεγχό σου, μένει να ελέγξεις το πώς αντιδράς σ αυτά. Δεν έχεις τη δύναμη να ορίσεις το 100% της ημέρας ή της ζωής σου. Αυτό για το οποίο έχεις δύναμη τι αφήνεις να σε τρομάζει ή να απογοητεύει. Εσείς αποφασίζεις αν θέλεις να ξοδεύεις χρόνο γκρινιάζοντας ή αν θέλεις να συνεχίζεις να προχωράς.