Η παρθενορραφή -ή αλλιώς πλαστική παρθενικού υμένα ή υμενορραφή, είναι μία επέμβαση κατά την οποία οι γιατροί ράβουν τα κομμάτια του παρθενικού υμένα (γνωστά και ως «μύρτα») με σκοπό την επανασύνθεση του υμένα στην μορφή που είχε πριν από τη ρήξη.

Ο παρθενικός υμένας είναι μία μεμβράνη που κλείνει μερικώς την είσοδο του κόλπου

Με βάση τον Επίκουρο Καθηγητή Γυναικολογίας και διευθυντή του Σεξολογικού Ινστιτούτου, Ζήση Παπαθανασίου ο υμένας μπορεί να έχει ουσιώδεις διαφορές στο σχήμα, στη σύσταση ή στην ελαστικότητα. Τις περισσότερες φορές είναι λεπτός, κυκλικός και έχει στο κέντρο μία οπή για να βγαίνει και η περίοδος, παρόλα αυτά σε αρκετές περιπτώσεις είναι πιο σκληρός, έχει παραπάνω από μία οπές ή να δεν εμφανίζει καμία οπή (άτρητος παρθενικός υμένας).

Με βάση τη γυναικολόγο και συγγραφέα του βιβλίου «Η βίβλος του κόλπου» Jen Gunter, ο υμένας, σε κάποια περίοδο της εξελικτικής ιστορίας του ανθρώπινου είδους, όταν ακόμη οι άνθρωποι δεν είχαν σηκωθεί στα δύο τους πόδια, εξασφάλιζε μία φυσική προστασία στον κόλπο. Ο βλεννογόνος του κόλπου είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στην εισαγωγή οποιουδήποτε στοιχείου (π.χ. σκόνη) και, ειδικά πριν από την εφηβεία, δεν προστατεύεται από τους εξωτερικούς παράγοντες όσο χρειάζεται, αφού όλοι οι προστατευτικοί μηχανισμοί (π.χ. τα οιστρογόνα, το ηβικό τρίχωμα, η ανάπτυξη των μικρών χειλιών και το υποδόριο λίπος στο εφηβαίο και τα μεγάλα χείλη) αναπτύσσονται κατά την περίοδο της εφηβείας. Ο υμένας φαίνεται ότι έπαψε να είναι τόσο σημαντικός από βιολογική άποψη, και για αυτό εμφανίζεται πλέον με μεγάλη ποικιλομορφία ή σε αρκετές περιπτώσεις απουσιάζει τελείως από τον κόλπο.

Η ρήξη του παρθενικού υμένα μπορεί να γίνει είτε σταδιακά, είτε κατά τη διεισδυτική σεξουαλική επαφή (με πέος, δάχτυλα ή αντικείμενα), είτε με τη χρήση ταμπόν, είτε μετά από αθλητικές δραστηριότητες, ατύχημα ή χειρουργική επέμβαση

Παρά το γεγονός, όμως, ότι ο υμένας υπάρχει στο σώμα για να προστατεύει την υγεία του κόλπου πριν την εφηβεία, και παρόλο που η ρήξη του είναι μία φυσιολογική κατάσταση που μπορεί να συμβεί με διάφορους τρόπους, ακόμη και στις μέρες μας επικρατούν, γύρω από το όλο ζήτημα, μύθοι, ταμπού και κοινωνικές προκαταλήψεις.

Η ύπαρξη ή όχι παρθενικού υμένα συνδέεται με την έναρξη της σεξουαλικής ζωής της κάθε γυναίκας και κατ’ επέκταση με την γυναικεία αγνότητα. Η αντίληψη που επικρατεί μέχρι και στις μέρες μας είναι ότι όλες οι γυναίκες γεννιούνται με παρθενικό υμένα, ο οποίος σπάει κατά την πρώτη σεξουαλική επαφή με άντρα προκαλώντας αιμορραγία, και σηματοδοτώντας το «χάσιμο της παρθενιάς». Μάλιστα, η πολυπόθητη αυτή παρθενιά είναι για πολλούς πολιτισμούς ακόμα προϋπόθεση για την τέλεση γάμου. Το να είναι μία γυναίκα παρθένα είναι σε πολλές κοινωνίες σύμβολο τιμής της ίδιας και της οικογένειάς της*.

Για τον λόγο αυτό, χιλιάδες γυναίκες προχωρούν σε παρθενορραφή, χωρίς να είναι μια καθαρά αισθητική επιλογή για αυτές, όπως π.χ. η αυξητική στήθους

Όπως εξηγεί ο γυναικολόγος Παναγιώτης Χριστόπουλος, ο οποίος κάνει παρθενορραφές στην Ελλάδα, πολλές από τις γυναίκες που επιλέγουν την επέμβαση αυτή έρχονται από μουσουλμανικές χώρες και θέλουν να «γίνουν παρθένες» πριν από το γάμο τους. Το ίδιο ισχύει συχνά και για γυναίκες από την Ελλάδα που σκοπεύουν να παντρευτούν κάποιον μουσουλμάνο. Ακόμα, δεν είναι λίγες οι γυναίκες που προχωράνε σε παρθενορραφή μετά από κάποια τραυματική εμπειρία, όπως είναι ένας βιασμός ή ένας οδυνηρός χωρισμός. Τέλος, κάποιες γυναίκες επιλέγουν την επέμβαση σαν «δώρο» προς το σύντροφό τους, ο οποίος θα έχει έτσι τη δυνατότητα να τους «πάρει την παρθενιά».

Χρόνο με το χρόνο όλο και περισσότερες/οι γιατροί αρνούνται να προβούν σε πλαστικές παρθενικού υμένα, αφού αναγνωρίζουν ότι η πρακτική αυτή βασίζεται σε κοινωνικά κατάλοιπα γύρω από τη γυναικεία σεξουαλικότητα και δεν έχουν κανένα ουσιαστικό ιατρικό σκοπό. Ακόμα, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι σταδιακά αρκετά κράτη συζητούν την οριστική απαγόρευση της πρακτικής αυτής. Για παράδειγμα, το 2020, με ανακοίνωσή της η ολλανδική κυβέρνηση δήλωσε ότι θέλει να σταματήσει τις χειρουργικές επεμβάσεις που πραγματοποιούνται στη χώρα για την αποκατάσταση του παρθενικού υμένα γυναικών και κοριτσιών, «επειδή τέτοιες επεμβάσεις εμπίπτουν σε επιβλαβείς πρακτικές που δεν ταιριάζουν με τους κανόνες και τις αξίες της ολλανδικής κοινωνίας».

Αντίστοιχα, σύμφωνα με το «Final report of the expert panel on hymenoplasty: ethical, legal and clinical implications» που δημοσιεύτηκε στην επίσημη σελίδα του Υπουργείου Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου το Δεκέμβριο του 2021, η γυναικολόγος Pallavi Latthe δήλωσε: «Πιστεύουμε ότι αυτή τη στιγμή είναι απαραίτητη η απαγόρευση της υμενοπλαστικής. Μία τέτοια απόφαση θα προστατεύσει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες όσων είναι ευάλωτοι/ες και θα συμβάλει στην προσπάθεια της κυβέρνησης να προωθήσει μια υγιή δημόσια ηθική στην οποία οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι ασφαλή από τη βία. Εφόσον είναι διαθέσιμη η επιλογή της υμενοπλαστικής, οι γυναίκες τίθενται υπό πίεση να υποβληθούν στη διαδικασία. Μόνο η ποινικοποίηση θα τους κάνει ασφαλές το να αρνηθούν. Ελπίζουμε ότι η κυβέρνηση θα λάβει μέτρα για να την ποινικοποιήσει το συντομότερο δυνατό.»

Μπορεί στην Ελλάδα να μην γίνεται επίσημα κάποια τέτοια συζήτηση από τους κρατικούς φορείς, παρόλα αυτά δεν είναι λίγες και λίγοι οι γυναικολόγοι που τίθενται ανοιχτά ενάντια στην πρακτική αυτή

Ανάμεσα σε αυτούς βρίσκεται και ο καθηγητής Γυναικολογίας, Αλέξανδρος Δαπόντε, ο οποίος σε σχετικό δημοσίευμα, δήλωσε ότι «Ο παρθενικός υμένας δεν σηματοδοτεί και δεν θα πρέπει να σηματοδοτεί την έναρξη της σεξουαλικής ζωής μίας νέας κοπέλας. Η έναρξη της σεξουαλικής ζωής θα πρέπει να σηματοδοτείται από τη συνειδητοποίηση της ευθύνης που φέρει ένα σεξουαλικά ενεργό άτομο, προς το σώμα του αλλά και προς τους ερωτικούς του συντρόφους».

* ETHICAL AND LEGAL ISSUES IN REPRODUCTIVE HEALTH Hymen reconstruction: Ethical and legal issues Rebecca J. Cook, Bernard M. Dickens, International Journal of Gynecology and Obstetrics 107 (2009) 266–269