Κάπου είχα διαβάσει ότι υπάρχουν δύο είδη ανθρώπων που δεν βιώνουν επώδυνα συναισθήματα: οι ψυχοπαθείς και οι νεκροί. Δεν ξέρω αν ισχύει αλλά ξέρω για τη λανθασμένη αντίληψη ή προσδοκία που έχουμε όλοι μας ότι μια ευτυχισμένη ζωή σημαίνει μία καθημερινότητα χωρίς δυσκολίες.

Όχι λένε οι ειδικοί και υποστηρίζουν ότι το να μάθουμε να αποδεχόμαστε τα οδυνηρά συναισθήματά μας είναι σημαντικό μέρος μιας ευτυχισμένης ζωής.

Ο Tal Ben-Shahar γράφει το βιβλίο Ευτυχισμένοι ό,τι κι αν συμβεί (εκδ. Κλειδάριθμος) και αφού από την εισαγωγή μας θυμίζει την υπέροχη ατάκα της Έλεν Κέλερ “Για μένα ο μόνος ικανοποιητιός ορισμός της ευτυχίας είναι η πληρότητα” στη συνέχεια επιχειρεί να μας συστήσει μια πολύ σημαντική έννοια που εισήχθη από τον Nassim Taleb, και αυτή είναι η αντι-ευθραυστότητα.

Σύμφωνα με τον συγγραφέα η αντι-ευθραυστότητα είναι το το επόμενο βήμα της ανθεκτικότητας. Ο ίδιος την ονομάζει Resilience 2.0. “Για να κατανοήσουμε την αντι-ευθραστότητα πρέπει να ξεκινήσουμε από την αντοχή. […] Μία συγκεκριμένη ουσία ή υλικό θεωρούνται ανθεκτικά εαν επιστρέφουν στην αρχική τους μορφή αφού τους ασκήσουμε πίεση.” Και χρησιμοποιεί το παράδειγμα της μπάλας η οποία πέφτει και επιστρέφει στο αρχικό της σημείο. Σύμφωνα με τον Taleb αντι-ευθραστο είναι ένα υλικό ή μία ουσία όταν επιστρέφει στην αρχική του θέση ισχυρότερα εξαιτίας αυτής της διαδικασίας. Και ύστερα βάζει στο παράδειγμα ένα άτομο, μία σχέση, μία ανθρώπινη ομάδα.

Σκέψου το μυϊκό μας σύστημα. Πηγαίνουμε στο γυμναστήριο και σηκώνουμε βάρη. Ασκούμε πίεση στους μύες μας. Αυτό που συμβαίνει ως αποτέλεσμα είναι να γινόμαστε πιο δυνατοί. Άρα είμαστε ένα αντιεύθραυστο σύστημα.

Στο πεδίο της ψυχολογίας αυτό λέγεται Μετατραυματική ανάπτυξη, να δυναμώνουμε δηλαδή ως αποτέλεσμα της πίεσης του στρες. Αυτό είναι αντιευθραυστότητα. Να βγαίνεις από τις κακουχίες θωρακισμένος. Όταν ο Φρίντριχ Νίτσε τον 19ο αιώνα έγραφε “Ό,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό” μιλούσε ακριβώς για αυτό: για την αντι-ευθραστότητα.

Το μοντέλο SPIRE του Tal Ben-Shahar

Από τη μια πλευρά, γνωρίζουμε ότι η ευτυχία είναι το ζητούμενο αλλά ταυτόχρονα, γνωρίζουμε από έρευνα της Iris Moss και άλλων, ότι οι άνθρωποι που λένε στον εαυτό τους, “Η ευτυχία είναι σημαντική για μένα και θέλω να την κυνηγήσω”, στην πραγματικότητα καταλήγουν να είναι λιγότερο ευτυχισμένοι. Στην πραγματικότητα, είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν κατάθλιψη. Το παράδοξο λοιπόν είναι ότι από τη μια η ευτυχία είναι σκοπός αλλά από την άλλη το να το αποτιμάς ως το μοναδικό ζητούμενο καταλήγει προβληματικό.

Οπότε τι κάνουμε;

“Σκέψου το φως του ήλιου.” λέει ο Tal Ben-Shahar. “Αν κοιτάξουμε απευθείας τον ήλιο, θα βλάψει τα μάτια μας. Ωστόσο, μπορούμε να μην κοιτάξουμε κατάματα τον ήλιο αλλά να αναλύσουμε τις ακτίνες του σε στοιχεία και στα συστατικά του θα καταφέρουμε να κοιτάξουμε τον ήλιο και να απολαύσουμε το φως και τη λάμψη του χωρίς να μας τυφλώνει. Με τον ίδιο τρόπο, η άμεση επιδίωξη της ευτυχίας μπορεί να προκαλέσει περισσότερο κακό παρά καλό. Πώς μεταφράζει ο Ben-Shahar αυτή th μεταφορά όταν πρόκειται για την ευτυχία;

Είναι το μοντέλο SPIRE του Tal Ben-Shahar που μπορεί να ενεργοποιήσει το αντιεύθραυστο σύστημα. Το SPIRE είναι ένα αρκτικόλεξο που σημαίνει Spiritual, Physical, Intellectual, Relational, και τέλος, Emotional well-being.

Δηλαδή:

Η πνευματικότητα έχει να κάνει με την εύρεση μιας αίσθησης νοήματος και σκοπού στη ζωή, στη δουλειά και στις σχέσεις. Εάν ξυπνάμε το πρωί με κάποιο σκοπό, είναι πιο πιθανό να ξεπερνάμε πιο εύκολα τα εμπόδια.

Όταν πρόκειται για τη σωματική ευεξία, η πιο σημαντική ιδέα που πρέπει να εξετάσουμε είναι το άγχος και η έλλειψη ανάκαμψης.

Για την πνευματική ευημερία, έρευνες περιγράφουν ότι οι άνθρωποι που είναι περίεργοι, που κάνουν ερωτήσεις δεν είναι απλώς πιο χαρούμενοι. Ζουν επίσης περισσότερο. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο δεν είναι απλώς να κάνουμε ερωτήσεις αλλά να ασχολούμαστε βαθιά με το υλικό. Μπορεί να είναι κείμενο, έργο τέχνης, ακόμα και φύση.

Η σχεσιακή ευημερία είναι εξίσου πολύ σημαντική. Ο νούμερο ένα προγνωστικός παράγοντας της ευτυχίας είναι ο ποιοτικός χρόνος που περνάμε με ανθρώπους που νοιαζόμαστε και που νοιάζονται για εμάς. Και αποδεικνύεται ότι η υπ’ αριθμόν ένα προϋπόθεση που μπορούμε να θέσουμε για να αυξήσουμε την πιθανότητα να αναπτυχθεί η αντιευθραυστότητα μέσα από τις δυσκολίες είναι η ποιότητα των σχέσεών μας.

Τέλος, η συναισθηματική ευεξία. Το να αγκαλιάζουμε τα επώδυνα συναισθήματα είναι κρίσιμο, αλλά πώς μπορούμε στη συνέχεια να τα καλλιεργήσουμε ευχάριστα; Η απάντηση βρίσκεται στην ευγνωμοσύνη. Ο Κικέρων μίλησε για την ευγνωμοσύνη ως μητέρα όλων των αρετών. Όταν εκτιμούμε το καλό στη ζωή μας, έχουμε περισσότερο.

Τελικά, μάλλον η ευτυχία λοιπόν είναι πολλά περισσότερα από απλή ευχαρίστηση στιγμών. Η ευτυχία είναι όλη μας η ύπαρξη.

Αυτά τα πέντε στοιχεία της ζωής μας μαζί δημιουργούν το φως του ήλιου που θέλουμε όλοι να κοιτάξουμε κατάματα: την ευτυχία.

Η ευτυχία βρίσκεται σε μια συνέχεια. Είναι ένα ταξίδι ζωής. Και γνωρίζοντας αυτό, μπορούμε να έχουμε ρεαλιστικές προσδοκίες για το τι είναι δυνατό να συμβεί. Ας συμφωνήσουμε ότι δεν συμβαίνουν όλα τα πράγματα με καλό σκοπό, ωστόσο, μπορούμε να προσπαθήσουμε να βγαίνουμε καλύτεροι και πιο δυνατοί από αυτά.