«Αυτό το email μου ήρθε αρκετές ώρες αφότου είχα σχολάσει, επομένως είναι λογικό να μην το έχω δει», απάντησα μια μέρα στην προϊσταμένη μου, εντυπωσιάζοντας ακόμη και τον ίδιο μου τον εαυτό με αυτό που είχα μόλις ξεστομίσει. «Δεν έπρεπε να το πεις αυτό», μου είπε συμβουλευτικά ένας συνάδελφος αργότερα. Κι όμως, έπρεπε. Μου πήρε χρόνια να το καταλάβω, αλλά έπρεπε.

Αργότερα, διηγήθηκα αυτό το περιστατικό σ’ έναν φίλο που εργάζεται στην Ολλανδία. «Είχαμε ένα meeting, που είχε προγραμματιστεί για την Πέμπτη, 4 με 5 το απόγευμα. Πήγε 5 και τότε ένας από την ομάδα διέκοψε τον επικεφαλής που μιλούσε, υπενθυμίζοντάς του ότι είναι ώρα να ολοκληρωθεί η συνάντηση και πως, αν έχει κάτι να προσθέσει, θα πρέπει να το κάνει κάποια άλλη στιγμή. Ο επικεφαλής ζήτησε συγνώμη και η συνάντηση ολοκληρώθηκε αμέσως», μου αφηγήθηκε. Προσπάθησα να διηγηθώ αυτή την ιστορία σε συναδέλφους και γνωστούς, σαν ένα μικρό πείραμα αντιδράσεων. Οι περισσότεροι με κοίταξαν με έκπληξη – και λίγη απελπισία. Στις εκφράσεις του προσώπου τους μπορούσα να διακρίνω να διαγράφεται η απορία: «Μα συμβαίνουν τέτοια πράγματα;».

Δεν είναι φυσιολογικό, επειδή κάποιοι το έχουν κανονικοποιήσει

Συμβαίνουν. Σε κοινωνίες και ομάδες που σέβονται τα όρια. Όρια. Αυτή είναι η μαγική λέξη. Συμβαίνουν σε ανθρώπους που δεν επιτρέπουν στους άλλους να παραβιάζουν τα όριά τους, ακόμη κι αν αυτοί οι άλλοι είναι οι άνθρωποι που τους πληρώνουν. Πληρώνομαι για να κάνω μια συγκεκριμένη δουλειά, μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο, όχι για να είμαι διαρκώς διαθέσιμη. Δεν σκεφτόμουν πάντοτε έτσι. Μαθαίνω, όμως, να καλλιεργώ τα όρια. Κι όσο το καταφέρνω, τόσο καλύτερα αισθάνομαι. Γιατί το να βάζω όρια δε σημαίνει ότι έπαψα να κάνω τη δουλειά μου καλά. Σημαίνει ότι σέβομαι τον εαυτό μου, τη ζωή που έχω έξω από τη δουλειά. Σημαίνει ότι δεν ζω κάθε ώρα και λεπτό με το άγχος, αλλά επιτρέπω στον εαυτό μου να αντλήσει χαρά από πράγματα όπως μερικές ώρες χαλάρωσης στο σπίτι, μια βόλτα με φίλους ή το αγαπημένο μου χόμπι, δηλαδή όλα εκείνα που συνθέτουν μια ζωή ισορροπημένη, γεμάτη και, τελικά, ευτυχισμένη. Έχω υπογράψει μια σύμβαση, που καθορίζει με ακρίβεια τις ώρες της εργασίας μου. Πέρα και έξω από αυτές τις ώρες, δεν είμαι υποχρεωμένη να λαμβάνω κανένα email, μήνυμα, να απαντώ σε επαγγελματικά τηλεφωνήματα ή να ολοκληρώνω δουλειές.

«Μα δε βγαίνει η δουλειά», ακούω συχνά να λέγεται. Και μου θυμίζω ότι αυτό δεν είναι δικό μου πρόβλημα. Τις ώρες που εργάζομαι, δουλεύω με αληθινή αφοσίωση και προσπαθώ να φέρω εις πέρας τις υποχρεώσεις μου όσο καλύτερα μπορώ. Όμως μέχρι εκεί. Αν η δουλειά δεν βγαίνει, η λύση δεν είναι να δουλεύω εγώ περισσότερο, χωρίς κανένα οικονομικό ή άλλο κίνητρο, αλλά να ενισχυθεί το ανθρώπινο δυναμικό.

Έτσι, βάζω πλέον στον εαυτό μου αυτή τη δύσκολη άσκηση: Όταν δεν δουλεύω, απομακρύνομαι από οτιδήποτε σχετίζεται με τη δουλειά. Θα ενημερωθώ για τις εξελίξεις όταν επιστρέψω στο γραφείο. Εκεί θα ανοίξω τα email μου, εκεί θα συνεχίσω το project που ξεκίνησα χθες και έμεινε στη μέση, επειδή ήρθε η ώρα να σχολάσω.

Αν σου περάσει από το μυαλό ότι αυτή η τακτική θα σου στερήσει την εκτίμηση των ανωτέρων σου ή την ευκαιρία για επαγγελματική ανέλιξη, τότε βρίσκεσαι στη λάθος δουλειά. Ο εργοδότης σου θα πρέπει να σε εκτιμά για τις ικανότητές σου και όσα μπορείς να καταφέρεις και όχι για το πόσο διατεθειμέν@ είσαι να παραβιάζεις διαρκώς τη ζωή σου, ολοκληρώνοντας επαγγελματικές υποχρεώσεις.

Και ξέρεις κάτι; Ακόμη κι αν το κάνεις, ποτέ κανείς δεν θα το εκτιμήσει αρκετά

Το πιο πιθανό είναι να το αντιληφθεί ως κάτι που όφειλες να κάνεις. Έτσι, θα καταλήξεις εκνευρισμέν@ για μια υπερβάλλουσα αφοσίωση που κανείς δεν εκτίμησε, ενώ παράλληλα θα έχεις χάσει σημαντικά κεφάλαια από τη ζωή σου. Φαντάσου να χάσεις τα πρώτα βήματα του παιδιού σου, επειδή το αφεντικό σου σε πήρε τηλέφωνο για μια «επείγουσα» δουλειά. Ή το γάμο της καλύτερης σου φίλης. Ή την ορκωμοσία του αδερφού σου. Αξίζει;

Πότε ήταν η τελευταία φορά που άκουσες ότι κάποιος πήρε μια σημαντική αύξηση επειδή κάνει διαρκώς υπερωρίες; Κι έστω ότι την πήρε, είναι πραγματικά ευτυχισμένος; Ή μήπως έχει μετατραπεί σε κάποιον που γκρινιάζει συνέχεια επειδή νιώθει διαρκώς κουρασμένος και ανήμπορος να προλάβει να κάνει οτιδήποτε άλλο;

Κάποτε, πίστευα ότι η δουλειά αξίζει όλες τις θυσίες, όμως δεν είναι αλήθεια. Είναι μόνο ένα μέρος της ζωής και δεν είναι καν το καλύτερο ή το πιο σημαντικό. Δώσ΄ της λοιπόν όση σημασία της αρμόζει. Κάνε ό,τι καλύτερο μπορείς όταν πρέπει κι ύστερα πάτα το κουμπί του εγκεφάλου σου, ακριβώς όπως αυτό του υπολογιστή σου για να κλείσει. Η ζωή κυλά έξω από το γραφείο και δεν θα σε περιμένει.