Σίγουρα έχεις αναρωτηθεί και εσύ πολλές φορές, αν όντως πεινάς πραγματικά ή η κατανάλωση φαγητού συνδέεται με άλλους παράγοντες όπως η κακή ψυχολογία, η πλήξη, το άγχος, τα συναισθήματα και τις διατροφικές συνήθειες. Είναι πολύ εύκολο να χάσουμε την επαφή με τα έμφυτα σήματα πείνας και κορεσμού καθώς τρώμε για πολλούς λόγους πέρα από τη σωματική όρεξη, και είναι γνωστό ότι το συναισθηματικό φαγητό μας αποσυνδέει από το να αναγνωρίσουμε την αληθινή σωματική-βιολογική πείνα.

Ας αποσαφηνίσουμε λοιπόν τους όρους «Βιολογική πείνα» και «Συναισθηματική πείνα»

Η βιολογική πείνα αναπτύσσεται σταδιακά μέσα στην ημέρα με την πάροδο του χρόνου , με σωματικά σήματα όπως το γουργουρητό στο στομάχι, χαμηλή ενέργεια, πονοκεφάλους ή δυσκολία συγκέντρωσης. Είναι μια εσωτερική αίσθηση «κενού» που νιώθουμε στην κοιλιά και αυξάνεται μέχρι να καταναλώσουμε το γεύμα μας. Το πρώτο πράγμα που την ξεχωρίζει από την συναισθηματική πείνα, είναι πως οποιοδήποτε φαγητό ακούγεται πραγματικά ελκυστικό όταν βιώνουμε αληθινή σωματική πείνα. Η πραγματική πείνα δεν «απαιτεί» εδώ και τώρα κάποιο συγκεκριμένο φαγητό (συνήθως ανθυγιεινό), καθώς όταν κάποιος πραγματικά πεινάει μία σαλάτα ή ένα φρούτο είναι αρκετό.

Η συναισθηματική πείνα, από την άλλη πλευρά, τείνει να εμφανίζεται ξαφνικά και «απαιτεί» να καλυφθεί εδώ και τώρα. Υπάρχουν έντονες και συγκεκριμένες επιθυμίες που προκαλούνται συχνά από εξωτερικές ενδείξεις όπως μυρωδιές, οπτικό ερέθισμα, συναισθήματα, κοινωνικές καταστάσεις ή περιβαλλοντικές προτροπές. Η επιθυμία δεν ικανοποιείται με ένα θρεπτικό γεύμα, επειδή δεν έχει τις ρίζες της στη βιολογική ανάγκη, αλλά μάλλον σε μια προσπάθεια να «παγώσεις» και να παρηγορήσεις κάποιο συναίσθημά ή ακόμα και να αποσπάσεις την προσοχή σου.

Το να μάθεις να αναγνωρίζεις και να σέβεσαι αυτή τη διαφορά είναι εξαιρετικά απελευθερωτικό. Όταν μπορείς να αποκρυπτογραφήσεις τη σωματική από τη συναισθηματική πείνα, ανακτάς την επιλογή για τις διατροφικές σου συμπεριφορές αντί να καθοδηγείσαι από αυτόματα μοτίβα και ορμές.

Χαρακτηριστικά Βιολογικής και Συναισθηματικής Πείνας

Βιολογική πείνα:

· Έρχεται σταδιακά

· Την αισθάνεσαι στο στομάχι σου

· Συμβαίνει μερικές ώρες μετά το γεύμα σου

· Σταματάει όταν καταναλώσεις κάποιο γεύμα ή snack

· Η κατανάλωση φαγητού οδηγεί σε πραγματική ικανοποίηση

Συναισθηματική πείνα:

· Συμβαίνει εντελώς ξαφνικά

· Την αισθάνεσαι κυρίως στο κεφάλι σου (είδες κάτι, ή σκέφτηκες κάτι)

· Δεν σχετίζεται με τα γεύματα της ημέρας σου

· Δεν σταματάει ακόμα κι όταν καταναλώσεις κάποιο γεύμα/snack

· Οδηγεί σχεδόν πάντα σε συναισθήματα τύψεων και ενοχών αφότου καταναλώσεις αυτό που ήθελες

Τι πρακτικές μπορείς να ακολουθήσεις και πως να το αντιμετωπίσεις;

Το πιο σημαντικό πράγμα που μπορείς να κάνεις όταν πρόκειται να καταναλώσεις κάποιο γεύμα ή snack είναι να ρωτήσεις τον ίδιο σου τον εαυτό, «τι θέλω να φάω και γιατί το θέλω αυτή τη στιγμή;» Είναι σημαντικό να λάβεις σοβαρά υπόψη τη σκέψη σου γύρω από την πείνα, επομένως κάνε μια παύση και προσπάθησε πρώτα να καταλάβεις τι συμβαίνει. «Πεινάς πραγματικά; Ή απλά στενοχωριέσαι για κάτι;»

Γνώρισε τα μοτίβα της πείνας σου. Αυτό που συχνά σε μπερδεύει είναι ότι ακολουθείς την προσέγγιση «ας περιμένω και βλέπουμε» με αποτέλεσμα να αφήνεις την πείνα στην τύχη της. Μεγάλα διαστήματα ενδιάμεσα από τα γεύματα, κακοί συνδυασμοί τροφών ή η αποφυγή κατανάλωσης φαγητού με την σκέψη «ας μην το φάω αυτό, εφόσον θέλω να χάσω βάρος» είναι τακτικές που με μαθηματική ακρίβεια θα σε οδηγήσουν στην υπερκατανάλωση θερμίδων αργότερα μέσα στην ημέρα. Μην περιμένεις πάρα πολλές ώρες μέχρι να ξαναφάς, ή αναγνώρισε ότι κάποιες μέρες μπορεί και να χρειάζεσαι ένα παραπάνω snack/γεύμα από το συνηθισμένο.

Γιατί πεινάω; Συμβουλές για την καταπολέμηση της συναισθηματικής διατροφής

Αντί να ρωτήσεις τον εαυτό σου αν είσαι χορτάτη, ρώτησε τον αν είσαι ικανοποιημένη από αυτό που τρως. Μην ρωτήσεις τον εαυτό σου τι είναι αυτό που «θέλεις» αλλά τι είναι αυτό που «χρειάζεσαι» σε θρεπτικά συστατικά. Συνήθως αν ρωτήσεις «τι θέλω να φάω», υπάρχει μια τεράστια ποικιλία ως απάντηση και μάλλον όχι και τόσο θρεπτική. Αλλά το να ρωτήσεις «τι χρειάζομαι;» σε βοηθά να είσαι πιο συγκεκριμένη και προσεκτική στις διατροφικές σου επιλογές.

· Ρώτησε τον εαυτό σου αν πραγματικά πεινάς και αφιέρωσε 5 λεπτά για να σταματήσεις και να σκεφτείς πριν ενεργήσεις.

· Προσδιόρισε εάν πρέπει να φας λόγω πραγματικής πείνας ή εάν απλώς αισθάνεσαι πεινασμένη λόγω συναισθημάτων.

· Απέσπασε την προσοχή σου ή κάνε ένα διάλειμμα από αυτές τις σκέψεις γύρω από το φαγητό.

Η διαδικασία απαιτεί εξάσκηση, αλλά μην ξεχνάς ότι σύντομα θα αποκτήσεις την ικανότητα να διακρίνεις ποια «πείνα» είναι αυτή που σε κατακλύζει κάθε φορά. Φυσικά, με την βοήθεια εξειδικευμένων διατροφολόγων θα είσαι σε θέση να μην ενδίδεις σε κάθε λαχτάρα, αλλά να κάνεις σωστές και συνειδητές επιλογές για να φροντίζεις κάθε κομμάτι του εαυτού σου.