Οι σωματικές αλλαγές που σημειώνονται κατά την εφηβεία μπορούν να επηρεάσουν την αντίληψη ενός ατόμου για το σώμα του. Αυτό, σε συνδυασμό με το ότι οι έφηβοι σήμερα έχουν εμποτιστεί με την κουλτούρα της δίαιτας, που υπαγορεύει ότι τα αδύναμα σώματα είναι καλύτερα από τα παχιά και ότι το φαγητό είναι κάτι που πρέπει να φοβούνται και να ελέγχουν, καθιστά την αίσθηση που έχουν για την εικόνα του σώματός τους ακόμη πιο εύθραυστη. Αναμφισβήτητα, λοιπόν, αποδεικνύεται πραγματικά δύσκολο για τους έφηβους να τρέφονται χωρίς ενοχές και να αισθάνονται άνετα με το σώμα τους.

Αν έχεις ένα τέτοιο παιδί στο περιβάλλον σου και θέλεις να το προστατεύσεις από βλαβερές πεποιθήσεις και να ενθαρρύνεις την ιδέα της αποδοχής γύρω από το φαγητό και το σώμα, η δημοσιογράφος Virginia Sole-Smith, συγγραφέας του best seller των New York Times, «Fat Talk: Parenting in the Age of Diet Culture», δίνει μερικές χρήσιμες συμβουλές προς αυτή την κατεύθυνση:

1. Μίλα για τα δικά σου βιώματα γύρω από το φαγητό και το σώμα

Περιορίζοντας αυτό που τρως ή μιλώντας ενοχικά για το φαγητό γύρω από έναν έφηβο, στέλνεις το μήνυμα ότι πρέπει κανείς να ελέγχει αυστηρά τις τροφές που καταναλώνει, ώστε να ελέγξει την εικόνα του σώματός του, υπονοώντας παράλληλα ότι το επιπλέον βάρος είναι κάτι πολύ κακό, για τους λάθος λόγους. Υπάρχουν πολλά πράγματα που επηρεάζουν το σώμα μας, συμπεριλαμβανομένων γενετικών παραγόντων, ορμονών, στρες, περιβάλλοντος, φαρμακευτικής αγωγής, σωματικής δραστηριότητας και άλλων. Ο περιορισμός του φαγητού για την αλλαγή της εικόνας του σώματος είναι μια υπερβολικά απλοποιημένη αντίληψη της πραγματικότητας.

Ιδανικά, καθένας θα έπρεπε να αισθάνεται καλά με το φαγητό και το σώμα του. Φυσικά, κάτι τέτοιο μοιάζει με επιστημονική φαντασία σε μια κοινωνία βαθιά επικριτική για το τι βάζουμε στο στόμα μας και το πώς φαινόμαστε.

Η Sole-Smith προτείνει, επίσης, να είσαι ειλικρινής σχετικά με τα θέματα διατροφής που σε απασχολούν. «Υπάρχουν γονείς και άνθρωποι που δυσκολεύονται γιατί, ενώ θέλουν να απωθήσουν την κουλτούρα της δίαιτας και να κάνουν τα πράγματα πιο εύκολα για τα παιδιά τους, δεν μπορούν να επιτρέψουν στον εαυτό τους να εγκαταλείψει ορισμένους κανόνες διατροφής και ιδανικά σώματος. Αν ανήκεις σε αυτή την κατηγορία, μπορείς να είσαι ευθύς με έναν έφηβο, λέγοντας: «Έχω ορισμένες προκαταλήψεις εξαιτίας του πώς μεγάλωσα. Δεν θέλω κάτι τέτοιο και για σένα». Αν δεν μιλήσεις στα παιδιά, μπορεί να μην καταλάβουν τι σε απασχολεί. Επικαλώντας τις δικές σου αγωνίες, ξεκινάς μια συζήτηση για το πώς έχουν την ευκαιρία να κάνουν τα πράγματα διαφορετικά.

Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να θυμάσαι ότι η πρόθεση έχει σημασία: Η αλλαγή της διατροφής για λόγους υγείας μπορεί να είναι μια αποτελεσματική μορφή αυτοφροντίδας, ενώ ο περιορισμός του φαγητού σε μια προσπάθεια απώλειας βάρους συνήθως δεν λειτουργεί και μπορεί, τελικά, να οδηγήσει σε διαταραγμένη διατροφή.

2. Μην διστάσεις να εξηγήσεις στα παιδιά τις προκαταλήψεις σου κατά του λίπους

Εάν ο στόχος είναι να βοηθήσεις τους έφηβους να έχουν μια πιο υγιή σχέση με το φαγητό, δεν μπορείς και δεν πρέπει να αποφύγεις τις συζητήσεις για μη ρεαλιστικά πρότυπα εμφάνισης. Εξήγησέ τους ότι οι παχύσαρκοι αντιμετωπίζονται διαφορετικά διαφορετικά μόνο και μόνο επειδή αυτό επιτάσσει η σύγχρονη κουλτούρα. «Στον πυρήνα της διατροφικής κουλτούρας είναι η προκατάληψη κατά του λίπους», λέει η Sole-Smith στο SELF.

Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, η κατά του λίπους προκατάληψη είναι η «στιγματιστική πεποίθηση ότι τα σώματα πρέπει να είναι λεπτά και/ή μυώδη για να ταιριάζουν στα κοινά πρότυπα ομορφιάς, φυσικής κατάστασης και υγείας». Η ίδια πηγή εξηγεί, στη συνέχεια, ότι αυτή η νοοτροπία μπορεί να οδηγήσει σε εκφοβισμό, διακρίσεις στο χώρο εργασίας, χαμηλότερη ποιότητα σχέσεων, ανισότητες, αρνητική αυτοεικόνα και επιβλαβείς συμπεριφορές διατροφής και άσκησης.

Όπως πολλές μορφές ανισότητας, έτσι και η προκατάληψη κατά του λίπους μπορεί να περάσει απαρατήρητη, μέχρι να αρχίσουμε να ασχολούμαστε ενεργά με αυτήν. «Αν δεν εξηγείς στο παιδί σας ότι το αστείο που έκανε η γιαγιά στο τραπέζι ή τα αντίστοιχα σχόλια σε τηλεοπτικές εκπομπές συνιστούν προκατάληψη κατά του λίπους, τότε θα χάσεις την ευκαιρία να εκπαιδεύσεις τα παιδιά σου σχετικά με αυτό», λέει η Sole-Smith.

3. Σταμάτα να σχολιάζεις το σώμα των άλλων, αλλά και το δικό σου

«Μια καλή αφετηρία για να βοηθήσεις το παιδί να έχει μια καλύτερη σχέση με το φαγητό και το σώμα του είναι να σταματήσουν γενικά οι συζητήσεις για τα σώματα», λέει η Sole-Smith.

Αυτό ισχύει τόσο για θετικές, όσο και για αρνητικές παρατηρήσεις και δεδομένου του όσο κανονικοποιημένες είναι στην κουλτούρα μας τέτοιου είδους συζητήσεις, θα παρατηρήσεις ότι μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να τις αποβάλλεις. Είναι, όμως, απαραίτητο.

4. Ανάδειξε την αξία της διαφορετικότητας του σώματος

Σύμφωνα με την Sole-Smit, εξίσου σημαντικό είναι να προβάλλεις και να γιορτάζεις τη διαφορετικότητα των σωμάτων στο σπίτι. «Για παράδειγμα, παρακολουθήστε ταινίες που προσπαθούν να αναδείξουν την ομορφιά της διαφορετικότητας του σώματος, δίνοντας στους εφήβους αυτές τις εικόνες, χωρίς να χρειάζεται να κάνετε διάλεξη.

5. Βοήθησε τα παιδιά να υιοθετήσουν πρότυπα με σώματα διαφορετικού μεγέθους

Αν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα ναρκοπέδιο διατροφικών συμβουλών και αδύνατων προτύπων σώματος, υπάρχουν τρόποι να τα χρησιμοποιήσεις για καλό. Η Sole-Smith συνιστά να βοηθήσεις τους εφήβους να ανακαλύψουν ποικίλα πρότυπα σώματος. «Αν, για παράδειγμα, το παιδί ασχολείται με τον χορό, βάλ’ του να δει ένα βίντεο με χορευτές διαφορετικών σωματοτύπων, σπάζοντας την κουλτούρα του αδύνατου σώματος, που είναι στενά συνδεδεμένη με τέτοιες δραστηριότητες και επηρεάζει βαθιά τα παιδιά, είτε είναι προφανές, είτε όχι. Είναι σημαντικό να πιέζουμε ενεργά ενάντια σε αυτές τις επιβλαβείς προσδοκίες, για να προστατεύσουμε τα παιδιά και να αλλάξουμε την επιβλαβή αφήγηση ότι οι παχύσαρκοι δεν μπορούν να είναι ευτυχισμένοι και επιτυχημένοι σε οποιονδήποτε τομέα.

6. Μίλα για το φαγητό με ουδέτερο τρόπο και διατήρησε μια ποικιλία επιλογών στο σπίτι

Η Sole-Smith συνιστά να διατηρείτε ουδέτερο ύφος όταν μιλάς για το φαγητό. «Μην χαρακτηρίζεις κακά τα τρόφιμα. Όλα μπορούν να καταναλώνονται με μέτρο και εφόσον δεν συντρέχει λόγος υγείας για τον αποκλεισμό τους, όπως μια αλλεργία», λέει. Ακόμα κι αν η υγεία και η διατροφή είναι δύο πράγματα που σε ενδιαφέρουν πολύ, το να μιλάς γι’ αυτά με ουδέτερο τρόπο θα βοηθήσει του εφήβους να μάθουν να μην αντιμετωπίζουν το φαγητό με φόβο ή ενοχές.

Διατήρησε μια ποικιλία επιλογών στο σπίτι και άσε όλα τα τρόφιμα διαθέσιμα ανά πάσα στιγμή. Δείξε εμπιστοσύνη στον έφηβο, αφήνοντάς τον να διαλέξει το σωστό για την υγεία του. Εάν ανησυχείς ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια ανθυγιεινή διατροφή, θα πρέπει να γνωρίζεις ότι, σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα, ο περιορισμός είναι αυτός που κάνει τους ανθρώπους να ξεφεύγουν σχετικά με το φαγητό.

7. Μίλα μαζί τους για τα μηνύματα για το φαγητό και το σώμα που λαμβάνουν στο σχολείο

Άκου τι έχουν να σου πουν οι έφηβοι για όσα ακούνε ή βιώνουν στο σχολείο, αντιμετώπισε όσα ακούς χωρίς κρίση και ενθάρρυνέ τους να συνεχίσουν να σκέφτονται κριτικά για το πώς η συζήτηση για τη δίαιτα επηρεάζει αυτούς και τους φίλους τους. Αυτό τους δίνει τη δυνατότητα να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις σχετικά με το πώς τρώνε και τους βοηθά να χτίσουν ανθεκτικότητα απέναντι στην ενοχικότητα για το φαγητό και το σώμα.

8. Απολαύστε μαζί όλα τα είδη φαγητού

«Τα παιδιά και οι έφηβοι δεν θα σας δώσουν ποτέ την ικανοποίηση να σας ενημερώσουν ότι αυτό που λέτε και κάνετε γύρω τους έχει σημασία, αλλά έχει», λέει η Sole-Smith. Αν θέλεις να απολαμβάνουν το φαγητό τους χωρίς να αισθάνονται άγχος ή ενοχές γι’ αυτό, δείξ’ τους τον τρόπο. «Απολαύστε όλα τα διαφορετικά είδη γευμάτων μαζί τους και άσε το φαγητό να λειτουργεί ως πηγή ευχαρίστησης στο σπίτι», προσθέτει.