Λίγο το άγχος, λίγο οι αλλαγές στην καθημερινότητα με τη διαδοχή των εποχών, πολλοί από εμάς έχουμε κατά καιρούς γνωρίσει τι θα πει αϋπνία ή προβλήματα ύπνου.

Στο πλαίσιο αυτό, συνήθεις όπως η χρήση συμπληρωμάτων μελατονίνης over-the-counter, μια αρκετά διαδεδομένη πλέον πρακτική, κερδίζουν ολοένα και περισσότερους υποστηρικτές. Τι συμβαίνει όμως όταν λαμβανόμενη ποσότητα μελατονίνης ξεπερνά το επιθυμητό όριο;

Τι είναι και πως δρα η μελατονίνη

H Mελατονίνη, γνωστή και ως η ορμόνη του ύπνου, παράγεται φυσικά από το σώμα και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού και του ύπνου. “Η απελευθέρωση της φυσικής μελατονίνης στο σώμα συνδέεται με την ώρα της ημέρας, αλλά τυπικά αυξάνεται όταν είναι σκοτεινά και μειώνεται σε περιόδους με περισσότερο φως”, λέει η διαιτολόγος Melissa Rifkin.

Αυτό συμβαίνει επειδή η μελατονίνη συμβάλλει στη ρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού του σώματός μας – δηλαδή του κύκλου ύπνου-αφύπνισης – οπότε η απελευθέρωση μελατονίνης συνιστά ουσιαστικά ένα βιολογικό σήμα για να πέσεις για ύπνο.

Γίνεται να λαμβάνεις υπερβολική ποσότητα μελατονίνης;

Προκειμένου να ενισχύσουν τη δράση της μελατονίνης που εκλύεται από τον εγκέφαλο και συνεπώς να διευκολύνουν την έλευση του ύπνου, πολλοί από εμάς στρέφονται στη λήψη συμπληρωμάτων μελατονίνης. “Η λήψη μελατονίνης μπορεί να βελτιώσει τον ύπνο σε άτομα με ορισμένες διαταραχές ύπνου, όπως η αϋπνία, και σε άλλους που δυσκολεύονται να κοιμηθούν”, λέει η Rifkin. “Έρευνες δείχνουν επίσης ότι η συμπληρωματική μελατονίνη μπορεί να βοηθήσει όσους αντιμετωπίζουν συμπτώματα τζετ λαγκ”.

Το ζήτημα που ανακύπτει ωστόσο, είναι ότι συχνά οι λαμβανόμενες ποσότητες υπερβαίνουν τις επιθυμητές, με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε σε υπερδοσολογία μελατονίνης. Επιπλέον, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η χρήση του συμπληρώματος κατά τις νυχτερινές ώρες αντενδείκνυται, μιας και ελλοχεύει ο κίνδυνος εξάρτησης. Τέλος, αξίζει να τονισθεί ότι, ενώ η μελατονίνη έχει αποδειχθεί ότι είναι ασφαλής για βραχυπρόθεσμη χρήση, δεν υπάρχουν αρκετές έρευνες που να πιστοποιούν την ασφάλειά της για μακροχρόνια χρήση.

“Η ιδανική δόση μελατονίνης για έναν ενήλικα κυμαίνεται από 0,5 έως πέντε χιλιοστόγραμμα και η λήψη αυτής θα πρέπει να γίνεται 30 λεπτά έως μία ώρα πριν από τον ύπνο”, εξηγεί η Δρ Carleara Weiss, ειδικός σε θέματα συμπεριφορικού ύπνου. “Δόσεις υψηλότερες από τη βέλτιστη -δηλαδή πέντε χιλιοστόγραμμα τη φορά- μπορεί να οδηγήσουν σε ζάλη, πονοκεφάλους και ναυτία, ενώ ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να παρουσιάσουν αλλαγές στην αρτηριακή πίεση, έντονα όνειρα ή εφιάλτες”.

Επιπλέον, υπάρχουν κάποιες έρευνες που έχουν δείξει ότι τα συμπληρώματα μελατονίνης περιέχουν μερικές φορές λανθασμένη επισήμανση δόσεων, καθιστώντας τη μακροχρόνια χρήση ακόμη πιο επικίνδυνη. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με μελέτη του 2017 που δημοσιεύθηκε στο Journal of Clinical Sleep Medicine, διαπιστώθηκε ότι στο 70% των εμπορικώς διαθέσιμων συμπληρωμάτων μελατονίνης, περιείχαν από 83% λιγότερη έως 478% περισσότερη μελατονίνη από αυτήν που αναγραφόταν στον περιέκτη. Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι πάνω από το ένα τέταρτο των συμπληρωμάτων που εξετάστηκαν περιείχαν σεροτονίνη, η οποία αν λαμβάνεται σταθερά μακροπρόθεσμα, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την καρδιά, τον εγκέφαλο και άλλα.

“Η επιλογή ενός συμπληρώματος δεν είναι ποτέ εύκολη σε μια ακατάστατη, ανεξέλεγκτη αγορά”, λέει η Rifkin, υπογραμμίζοντας ότι το πιο σημαντικό βήμα στην αναζήτηση του κατάλληλου συμπληρώματος μελατονίνης, είναι η εύρεση εκείνου του σκευάσματος που θα περιέχει τα λιγότερα έως μηδενικά τεχνητά συστατικά. Επιπλέον, μια συζήτηση με το γιατρό σου πριν την έναρξη οποιασδήποτε υποστηρικτικής αγωγής θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά.

Συμπτωματολογία λήψης υπερβολικής ποσότητας μελατονίνης

Σε περίπτωση που το έχεις όντως παρακάνει με τη μελατονίνη που λαμβάνεις μέσω κάποιου διατροφικού συμπληρώματος, το σώμα σου θα σου κρούσει κάποια τον κώδωνα του κινδύνου. Παρακάτω περιγράφονται τα συμπτώματα που μαρτυρούν περίσσεια μελατονίνης.

1. Η μελατονίνη που λαμβάνεις δεν λειτουργεί

“Η λήψη υπερβολικής ποσότητας μελατονίνης μπορεί να επηρεάσει τον κιρκάδιο ρυθμό προκαλώντας περισσότερα προβλήματα ύπνου“, εξηγεί η Rifkin. “Επιπλέον, ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να είναι πιο ευαίσθητοι από άλλους στις επιδράσεις της μελατονίνης, γι’ αυτό και είναι καλύτερο να ξεκινάει κανείς με μια δόση του ενός χιλιοστογραμμαρίου και να την αυξάνει σταδιακά και μόνο ανάλογα με τις ανάγκες“.

2. Νιώθεις ζαλάδα

“Η λήψη υπερβολικής ποσότητας μελατονίνης μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα, όπως υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας και εφιάλτες κατά τη διάρκεια του ύπνου”, λέει η Rifkin.

3. Η διάθεσή σου είναι κακή

Η Rifkin σημειώνει ότι μερικοί άνθρωποι που παίρνουν μελατονίνη αναφέρουν συμπτώματα όπως διάρροια, ευερεθιστότητα, ναυτία και ζάλη. Η περίσσεια μελατονίνης μπορεί επίσης δυνητικά να επιδεινώσει την κατάθλιψη και το άγχος.

4. Η αρτηριακή σου πίεση έχει αυξηθεί

“Η υπερβολική συμπληρωματική μελατονίνη θα μπορούσε να επηρεάσει ακόμη και την αρτηριακή πίεση, άλλος ένας λόγος για τον οποίο είναι σημαντικό να μιλήσετε με έναν γιατρό για τη λήψη μελατονίνης εάν παίρνετε επί του παρόντος φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που μειώνουν την αρτηριακή πίεση”, λέει η Rifkin.