Το 2021 αδιαμφισβήτητα συνδέθηκε με το κίνημα MeToo και την αύξηση των περιστατικών έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας. Ποια είναι τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει όποια γυναίκα υφίσταται κακοποίηση για να καταφέρει να σπάσει το φαύλο κύκλο της βίας και να ξεφύγει από τον δυνάστη της; Πως βοηθάει αυτές τις περιπτώσεις το κράτος; Ποιος ο ρόλος της τηλεφωνικής γραμμής 15900;

«Τα στόματα πλέον άνοιξαν στην Ελλάδα. Στόματα που ήταν κλειστά για δεκαετίες, σφραγισμένα από τη σιωπή, τον φόβο, την έλλειψη εμπιστοσύνης, μιλάνε και καταγγέλλουν περιστατικά βίας και παρενόχλησης. Τα θύματα βρίσκουν τη δύναμη και το θάρρος να μιλάνε και να αποκαλύπτουν και ζητούν βοήθεια από τις δομές μας γιατί γνωρίζουν ότι είμαστε δίπλα τους.

Το Δίκτυο Δομών μας περιλαμβάνει 43 Συμβουλευτικά Κέντρα σε όλη την Ελλάδα, τα οποία παρέχουν σε γυναίκες δωρεάν υπηρεσίες ψυχολογικής, νομικής στήριξης και εργασιακής συμβουλευτικής καθώς και 19 Ξενώνες Φιλοξενίας, στους οποίους μπορούν να διαμείνουν γυναίκες θύματα βίας με τα παιδιά τους.

Επίσης, το Δίκτυο περιλαμβάνει και την τηλεφωνική Γραμμή SOS 15900, η οποία λειτουργεί δωρεάν, 24 ώρες το 24ωρο προκειμένου να παρέχει οδηγίες ή ενημέρωση -τόσο σε θύματα όσο και σε τρίτα πρόσωπα- σχετικά με τη διαχείριση περιστατικών έμφυλης βίας. Οι κλήσεις αυτές, δε, είναι σημαντικό να επισημανθεί, καλύπτονται από το απόρρητο της συμβουλευτικής, οπότε κανένας δεν θα πρέπει να αγωνιά σχετικά με την τήρηση της ανωνυμίας του.

Το επιστημονικό προσωπικό του Δικτύου μας βοηθά τις γυναίκες – θύματα βίας να ξεπεράσουν τα τραύματά τους και να σταθούν στα πόδια τους. Στο πλευρό των γυναικών που έχουν υποστεί οποιαδήποτε μορφή κακοποίησης είναι όχι μόνο το Δίκτυο Δομών μας αλλά ολόκληρη η πολιτεία. Η ελληνική κυβέρνηση αναλαμβάνει πρωτοβουλίες τόσο για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας σε βάρος των γυναικών όσο και για την προστασία των θυμάτων. Καμία γυναίκα δεν είναι μόνη της στον αγώνα κατά της βίας και της κακοποίησης» μας απαντά η Μαρία Συρεγγέλα, αρμόδια για θέματα Δημογραφικής Πολιτικής, Οικογένειας και Ισότητας των Φύλων, η οποία δουλεύει αθόρυβα εδώ και πολλά χρόνια πάνω στα θέματα ισότητας.

Σε περίπτωση που μια γυναίκα από αυτές χρειαστεί νομική κάλυψη, την παρέχει το κράτος; Ποια διαδικασία ακολουθείται για τα παιδιά της;

«Η νομική υποστήριξη και εκπροσώπηση είναι καίριος παράγοντας για να μπορέσει μια γυναίκα να ξεφύγει από τον κακοποιητή της και να τον οδηγήσει στην Δικαιοσύνη. Στα Συμβουλευτικά Κέντρα του Δικτύου μας παρέχεται και νομική συμβουλευτική. Οι νομικοί των συμβουλευτικών κέντρων ενημερώνουν τις συμβουλευόμενες για τα δικαιώματά τους, τις καθοδηγούν αλλά και τις συνοδεύουν, όταν χρειάζεται, στις αρμόδιες υπηρεσίες.

Επιπλέον έχουμε συνάψει Πρωτόκολλα Συνεργασίας με τους Δικηγορικούς Συλλόγους στις έδρες των οποίων υπάρχουν συμβουλευτικά κέντρα. Έτσι οι γυναίκες θύματα βίας μπορούν να έχουν δωρεάν υπηρεσίες δικηγόρου χωρίς να επιβαρύνονται οικονομικά. Και το σημαντικότερο είναι ότι για την παροχή της δωρεάν νομικής βοήθειας δεν εκτιμούνται εισοδηματικά κριτήρια. Η υπηρεσία, δηλαδή, παρέχεται σε όλες τις γυναίκες θύματα βίας, που απευθύνονται στο συμβουλευτικό κέντρο για βοήθεια».

Ποια είναι η θέση σας στον όρο γυναικοκτονία;

«Τα ειδεχθή εγκλήματα της βίας κατά των γυναικών (σωματικής, λεκτικής, ψυχολογικής), με αποκορύφωμα τη δολοφονία γυναικών από τους συντρόφους/συζύγους τους ή από μέλος της οικογένειάς τους, δηλαδή τις γυναικοκτονίες, τιμωρούνται με βάση τον Ποινικό Κώδικα και το ν. 3500/2006 για την ενδοοικογενειακή βία. Μάλιστα με τις πρόσφατες τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα, αυστηροποιήθηκαν οι ποινές και το πλαίσιο έκτισής τους για τους δράστες τέτοιων εγκληματών κατά γυναικών και παιδιών.

Παρ’ όλα αυτά επίκειται η σύσταση νομοπαρασκευαστικής επιτροπής στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, που θα έχει ως αντικείμενο την εξέταση όλων των καίριων ζητημάτων, όπως το πλαίσιο τυποποίησης, τιμωρίας και έκτισης των ποινών των αδικημάτων για την ενδοοικογενειακή βία και των σχετικών αλλαγών που χρειάζονται να γίνουν στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο».

Στις 10 Μαρτίου 2022 απονείματε σε 18 επιχειρήσεις στην Ελλάδα το σήμα ισότητας Share, το οποίο λειτουργεί πιλοτικά. Ποιος ήταν ο απώτερος σκοπός δημιουργίας αυτού του σήματος; Τι πρέπει να πράξει μια επιχείρηση για να το αποκτήσει και ποια τα οφέλη για την επιχείρηση από την απόκτησή του;

«Το Σήμα Ισότητας αποτελεί επισφράγιση και επιβράβευση των εταιριών για τη συμμετοχή τους σε ένα ιδιαίτερα καινοτόμο πρόγραμμα, το Share, στόχος του οποίου είναι η προώθηση μέτρων συμφιλίωσης μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και του ισόρροπου επιμερισμού των οικογενειακών βαρών. Οι επιχειρήσεις που συμμετείχαν στο πρόγραμμα και έλαβαν το Σήμα Ισότητας, επιμόρφωσαν δωρεάν τα στελέχη τους πάνω σε θέματα ισότητας των φύλων, εφάρμοσαν στην πράξη δράσεις και υιοθέτησαν πολιτικές για την ισότητα των φύλων και την εξάλειψη προκαταλήψεων και στερεοτύπων στους κόλπους τους.

Τα οφέλη από το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι πολλαπλά. Οι εταιρείες, αλλάζοντας την οργανωσιακή τους κουλτούρα, βελτιώνουν το προφίλ κοινωνικής υπευθυνότητάς τους, ενισχύουν την ικανοποίηση και την παραγωγικότητα των εργαζομένων και υιοθετώντας ένα σύγχρονο εργοδοτικό προφίλ, καταφέρνουν να προσελκύουν νέα, ικανά στελέχη κάθε ηλικίας».

Τι περιλαμβάνει το πρόγραμμα νταντάδες της γειτονιάς; Ποιες ηλικίες παιδιών αφορά; Ποια εισοδηματικά κριτήρια υπάρχουν για να δηλώσει συμμετοχή μια μητέρα;

«Το πρόγραμμα «Νταντάδες της γειτονιάς» αφορά τη φύλαξη βρεφών ηλικίας από δύο μηνών έως 2,5 ετών και προβλέπει την οικονομική ενίσχυση των εργαζομένων -κυρίως- μητέρων, των μονογονέων, των αναδόχων και γενικά της οικογένειας οριζόντια, για τη φύλαξη του παιδιού ή των παιδιών τους, είτε εντός της οικογενειακής εστίας είτε στο σπίτι ενός/μιας επιμελητή/τριας.

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να αναφέρουμε ότι στις προϋποθέσεις επιλογής των ωφελούμενων είναι το ετήσιο ατομικό εισόδημα του ωφελούμενου (και όχι το οικογενειακό), το οποίο δεν πρέπει να υπερβαίνει το ποσό των 24.000 ευρώ. Επίσης, όσοι/όσες ενδιαφέρονται να δηλώσουν συμμετοχή δεν πρέπει να τελούν υπό καθεστώς άδειας μητρότητας ή άδειας πατρότητας ή άδειας ανατροφής τέκνου ή γονικής άδειας».

Τι αλλάζει με τον νέο εργασιακό νόμο στις άδειες των γονέων;

«Μία από τις σημαντικότερες αλλαγές που έφερε ο νέος εργασιακός νόμος σχετίζεται με την κατοχύρωση και ενίσχυση των δικαιωμάτων των εργαζόμενων πατέρων. Θεσπίστηκε η άδεια πατρότητας 14 ημερών μετ’ αποδοχών –και μάλιστα ενώ πρόβλεψη της αντίστοιχης ευρωπαϊκής Οδηγίας είναι 10 ημέρες. Η πρόβλεψη αυτή, πρέπει να σημειωθεί, έφερε τη χώρα μας στην πέμπτη θέση μεταξύ των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ αναφορικά με την διάρκεια της άδειας πατρότητας.

Προς την ίδια κατεύθυνση κινήθηκε και η θέσπιση, για πρώτη φορά, γονικής άδειας τεσσάρων μηνών ως ατομικό και αμεταβίβαστο δικαίωμα κάθε γονέα, ώστε να συμμετέχουν από κοινού στην ανατροφή του παιδιού τους. Χρήση του ευνοϊκού αυτού μέτρου, το οποίο θα πληρώνεται για τους δύο μήνες από τον ΟΑΕΔ, θα μπορούν να κάνουν και οι δύο γονείς – και όχι μόνο οι μητέρες όπως γινόταν μέχρι σήμερα.

Επίσης, θεσπίστηκε το δικαίωμα των γονέων να κάνουν χρήση ειδικών ρυθμίσεων εργασίας, καθώς και η άδεια φροντιστή, έως πέντε μέρες τον χρόνο, εφόσον ο εργαζόμενος διαμένει με συγγενείς που χρήζουν σημαντικής φροντίδας, ενώ η άδεια λοχείας 9 εβδομάδων μετά τη γέννα επεκτάθηκε πλέον και στην υιοθεσία τέκνου ή την απόκτηση παιδιού μέσω παρένθετης μητέρας. Επιπλέον, προστατεύεται η θέση εργασίας των γονέων όσο απουσιάζουν για την ανατροφή των παιδιών τους και ψηφίστηκε η προστασία του πατέρα από απόλυση για 6 μήνες από τη γέννηση του τέκνου του.

Ο νέος εργασιακός νόμος αποτελεί αναμφισβήτητα τομή για τις σχέσεις που διέπουν την απασχόληση, καθώς μετά από πολλά χρόνια έρχεται να αναμορφώσει, να εκσυγχρονίσει και να διασυνδέσει τις σύγχρονες ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας με εκείνες της αγοράς και να βάλει ένα οριστικό τέλος στην άνιση μεταχείριση γυναικών και ανδρών στην εργασία. Αυτά που προβλέπει ο νέος εργασιακός νόμος ενθαρρύνουν την ίση κατανομή των οικογενειακών ευθυνών ανάμεσα στους γονείς, ώστε να μπορούν οι γυναίκες που έχουν το μεγαλύτερο βάρος να παραμένουν στην αγορά εργασίας και μετά την απόκτηση των τέκνων τους και να μην μπαίνουν στο δίλημμα εργασία ή οικογένεια».

Σήμερα μπορούμε να μιλάμε για ισότητα των φύλων στην πράξη;

«Η επίτευξη ουσιαστικής ισότητας των φύλων είναι μία διαδικασία δυναμική, η οποία σχετίζεται τόσο με τη δημιουργία νόμων που διασφαλίζουν ίσες ευκαιρίες σε άνδρες και γυναίκες, όσο και με την αλλαγή της ίδιας της κουλτούρας της κοινωνίας. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα και στα δύο επίπεδα.

Στο υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων υιοθετούμε δράσεις και πολιτικές που διασφαλίζουν ένα πλέγμα προστασίας για τις γυναίκες και συμβάλλουν στην επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και στην εξάλειψη βαθιά ριζωμένων πρακτικών και στερεοτύπων. Ο νέος εργασιακός νόμος, η κύρωση της Σύμβασης 190 της Διεθνούς Οργάνωσης (ILO) για την εξάλειψη της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία, οι άδειες πατρότητες, το Σήμα Ισότητας Share για την προώθηση μέτρων συμφιλίωσης μεταξύ επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, αλλά και το Πρόγραμμα «Νταντάδες της γειτονιάς» είναι μόνο μερικές από τις δράσεις που προωθούνται προς αυτήν την κατεύθυνση.

Ας είμαστε όμως ειλικρινείς. Η πλήρης ισότητα των φύλων δεν περνά μόνο μέσα από τους νόμους ή τον κρατικό έλεγχο. Περνά πρωτίστως μέσα από την ίδια μας την κουλτούρα και τη στάση μας απέναντι στον διπλανό μας, τον συνεργάτη μας, τον συγγενή μας ή τον γνωστό μας».

Ποιες είναι οι επόμενες επιδιώξεις σας στον τομέα της ισότητας;

«Στόχος δικός μου, όπως και της κυβέρνησης, είναι μέσα από την επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών, να πετύχουμε περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη και ίσες ευκαιρίες για όλους και για όλες. Μια δίκαιη και κοινωνικά ισόρροπη πολιτεία δεν μπορεί παρά να ενισχύει το αίσθημα εμπιστοσύνης μεταξύ κράτους και πολιτών και να φέρνει κοινωνική ειρήνη, ανάπτυξη, αμοιβαίο σεβασμό για τον κάθε άνθρωπο και ευημερία».