Let’s face it, το βάρος είναι ένα κριτήριο υγείας ή τουλάχιστον αυτή είναι μια από τις συμβάσεις που έχουμε δεχτεί και στις οποίες προσπαθούμε να εναρμονιστούμε. Ποια είναι όμως η πραγματική σχέση της διατροφής με το βάρος; Ναι, τα έχουμε δεχτεί ως έννοιες αλληλένδετες, είναι όμως έτσι;

Τα δεδομένα

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η υγιεινή διατροφή περιγράφεται ως μια διατροφή που προστατεύει από τον υποσιτισμό σε όλες τις μορφές του, καθώς και από μη μεταδοτικές ασθένειες όπως ο διαβήτης, οι καρδιακές παθήσεις, τα εγκεφαλικά επεισόδια και ο καρκίνος. Από την άλλη πλευρά, η ανθυγιεινή διατροφή είναι αυτή που αυξάνει τους κινδύνους εμφάνισης κακής υγείας. Εκτός από τον ισχυρισμό ότι όσο νωρίτερα υιοθετήσουμε υγιεινές διατροφικές πρακτικές, τόσο καλύτερα και περισσότερο θα ζήσουμε, ο ΠΟΥ προειδοποιεί επίσης για την κατανάλωση υπερβολικά πολλών λιπαρών ή ελεύθερων σακχάρων για την αποφυγή ανθυγιεινής αύξησης του βάρους. Και αυτό είναι κάτι που θα περιμέναμε από έναν οργανισμό υγείας, έτσι; Ακόμη κι αν ακούγεται ενοχλητικό σε μια εποχή που το βάρος είναι ένα τόσο φορτισμένο θέμα, υπάρχει σύγχυση σχετικά με το πόσο κακό είναι πραγματικά το λίπος και το αν θα πρέπει να μετράμε το πόσα λιπαρά ή υδατάνθρακες καταναλώνουμε.
Μπορούμε λοιπόν ακόμη να συζητάμε για υγιεινές δίαιτες χωρίς να ασχοληθούμε με το πολύ εύθραυστο θέμα της απώλειας/απόκτησης βάρους; Και πώς αισθάνονται οι γυναίκες του 2022 όταν τρώνε μια “υγιεινή διατροφή”;

Υγιεινή διατροφή και βάρος

Οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλή αρτηριακή πίεση, ενώ αν είσαι γενετικά ευάλωτος, μια ανεξέλεγκτη επιθυμία για γλυκό μπορεί να καταλήξει σε διάγνωση διαβήτη τύπου 2. Κάπως έτσι καταλήγουμε να μιλάμε συνέχεια για τις συνέπειες της υπερβολικής κατανάλωσης φαγητού αντί για αυτά από τα οποία μπορεί να μας προστατεύσει η κατάλληλη και επαρκής τροφή. Παράλληλα όμως, δεν είναι όλες οι αυξήσεις βάρους “ανθυγιεινές” μιας και μερικές φορές, η αύξηση του σωματικού βάρους μπορεί να είναι σωτήρια, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση ηλικιωμένων που υποφέρουν από σαρκοπενία ή καρκινοπαθών που έχουν χάσει μεγάλο ποσοστό του σωματικού τους βάρους λόγω θεραπειών. Η διατροφολόγος Harpreet Sohal υποστηρίζει ότι η ύπαρξη μιας υγιούς σχέσης με το φαγητό είναι ένας από τους πιο σημαντικούς δείκτες για τον προσδιορισμό του τι είναι ή δεν είναι ένας υγιεινός τρόπος διατροφής. “Το να ανησυχείς ή να ασχολείσαι με το φαγητό 24 ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα, ή το να ακολουθείς αυστηρές δίαιτες και κανόνες διατροφής με μικρή ευελιξία για την καθημερινή ζωή είναι red flags. Το ίδιο ισχύει αν νιώθεις ότι πεινάς συνεχώς”, προσθέτει. Η συνάδελφος διατροφολόγος Kimberley Neve συμφωνεί: “Το να μην έχεις εμμονή με το τι τρως ή να μην ανησυχείς γι’ αυτό είναι σημάδι μιας υγιεινής διατροφής. Το να μην ακολουθείς ένα αυστηρό πρόγραμμα γευμάτων, αλλά το να μπορείς να τρως άνετα με την κατανάλωση τροφών με λιγότερη θρεπτική αξία είναι επίσης μια ένδειξη υγιούς στάσης απέναντι στο διατροφικό ζήτημα. Οι πρακτικές συνειδητής διατροφής είναι επίσης υγιείς, δηλαδή να το να ικανοποιείς την πείνα σου όταν τη νιώσεις χωρίς όμως να μην παραβιάζεις το όριο που θέτει το σώμα σου όταν έχεις πλέον χορτάσει”. Πώς μπορούμε λοιπόν να συνεργαστούμε με τον ορισμό του ΠΟΥ για την υγιεινή διατροφή; Η Neve είναι κατηγορηματική ότι είναι απολύτως δυνατό να μιλάμε για υγιεινή και διατροφή χωρίς να θίγουμε το βάρος και την απώλεια βάρους. “Η υγεία και η διατροφή σίγουρα δεν αφορούν μόνο την απώλεια βάρους. Η υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή πρέπει να μπορεί να βελτιώσει την ψυχική μας υγεία, τα επίπεδα ενέργειας, την πέψη, τις αντοχές και πολλά άλλα που δεν μπορούν να μετρηθούν στη ζυγαριά”, τονίζει. “Τα γονίδια παίζουν τεράστιο ρόλο στο μέγεθος του σώματός μας, γι’ αυτό είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι το βάρος δεν είναι το μόνο μέτρο της συνολικής υγείας”. Η ίδια φροντίζει να υποδείξει ότι υπάρχει ένα σημείο όπου το υπερβολικό βάρος μπορεί να αποτελέσει παράγοντα κινδύνου για θέματα όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ο διαβήτης τύπου 2, αλλά είναι γεγονός ότι το εύρος του υγιούς βάρους διαφέρει από άτομο σε άτομο. “Ο άλλος παράγοντας είναι το διατροφικό ιστορικό: αν ένα άτομο έχει παλέψει με μια διατροφική διαταραχή, τότε το να είναι “υγιές” σημαίνει ότι δεν υποφέρει πια από αυτό – το βάρος δεν είναι τόσο σημαντικό όσο η ψυχική υγεία, αν και όλα συνδέονται”.

Τι ισχύει τελικά

Το τι τρως, το τι ευχαριστιέσαι να τρως, το πόσο ζυγίζεις, το πού θέλεις να βρεθείς και τα κίνητρά σου πίσω από αυτό είναι προσωπική υπόθεση. Και ίσως σε ορισμένες περιπτώσεις, να μην είναι καν στο χέρι σου να τα ορίσεις. Γονιδιακοί παράγοντες, φαρμακευτικές αγωγές, ασθένειες, προδιάθεση για εμφάνιση νοσημάτων, τρόπος ζωής κτλ., συνθέτουν ένα πολύπλοκο παζλ. Σαφώς οι κανόνες της υγιεινής διατροφής στο πλαίσιο ενός υγιούς τρόπου ζωής είναι συγκεκριμένοι και καθολικά αποδεκτοί – άσκηση, άφθονο νερό, αποχή από το αλκοόλ και το κάπνισμα, κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, ψαριού, οσπρίων, προϊόντων ολικής άλεσης κτλ., είναι πράγματα που λίγο πολύ όλοι ξέρουμε και σε όλους κάνουν κάλο.
Ωστόσο, όπως υποστηρίζει και η Sohal, αναπόσπαστο κομμάτι της υγιεινής διατροφής είναι και να το να μπορέσουμε να κάνουμε ειρήνη με αυτό που τρώμε. Και στο πλαίσιο αυτό να δεχτούμε ότι, ακριβώς όπως οι διατροφικές ανάγκες, έτσι και το βάρος ή το μέγεθος του τζιν, ενδέχεται να διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Βασική προϋπόθεση υγείας είναι το να εφοδιάζεις το σώμα σου με θρεπτικά συστατικά, να τρως όταν πεινάς και όχι υποκινούμενη από συναισθηματικούς λόγους και να ασκείσαι σε καθημερινή βάση. Και από εκεί και πέρα, φρόντισε απλά να ακολουθείς την υγιεινότερη διατροφή που μπορείς παράλληλα να απολαύσεις.