Υπάρχει ένα ρητό που λέει ότι “η πρώτη εντύπωση μετράει” και δεν πέφτει έξω σε αυτό.
Δεν είναι λίγες οι φορές, που έχουμε αξιολογήσει έναν άνθρωπο με βάση την πρώτη μας εντύπωση -αρνητική ή θετική- γι΄ αυτόν. Κι αυτό συμβαίνει γιατί, μερικοί άνθρωποι έχουν ένα χάρισμα να εντυπωσιάζουν, να κερδίζουν τους άλλους, απλά με την παρουσία τους. Το ίδιο βέβαια, συμβαίνει και με την αρνητική εντύπωση, που κάνουν κάποιοι με την πρώτη ματιά.
Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως Halo effect ή αλλιώς στα ελληνικά, το φαινόμενο του φωτοστέφανου. Έχει πάρει το όνομα του από τη λέξη “άλως”, που σημαίνει φωτοστέφανο και χρησιμοποιείται μεταφορικά, για να δείξει το μαγικό ορισμένων ανθρώπων, που αφήνουν τις καλύτερες εντυπώσεις με την πρώτη, χωρίς καν να το αξίζουν τις περισσότερες φορές.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Πρώτος το εξακρίβωσε ο ψυχολόγος Edward Thorndike το 1920, ο οποίος μετά από μελέτες, συνέταξε μια αναφορά με τίτλο The constant error in Psychological ratings, στην οποία αναπτύσσει αυτή τη θεωρία της προκατειλημμένης κρίσης, η οποία χρησιμοποιείται ευρέως πλέον, κυρίως από το χώρο του Marketing, ως προωθητικό μοντέλο πωλήσεων.
Τι ακριβώς είναι το Halo effect και πώς επηρεάζει τη ζωή σου
Το φαινόμενο αυτό είναι ουσιαστικά, μια γνωστική συμπεριφορά -που στη γλώσσα μας θα την εκλαμβάναμε ως προκατάληψη ή ως μεροληψία – και σχετίζεται με αυτήν ακριβώς, την αρχικά θετική -συνήθως- γνώμη, που σχηματίζουμε για κάποιον, που μόλις γνωρίσαμε επειδή “είδαμε” κάτι πάνω του.
Αυτή η συμπεριφορά δεν είναι προϊόν μιας συνειδητής κρίσης, αλλά το αντίθετο, μιας υποσυνείδητης. Οι κρίσεις που κάνουμε μπορεί να αφορούν στο σύνολό του το υποκείμενο, το οποίο έχουμε ξαφνικά “λατρέψει”, αλλά ουσιαστικά ένα γνώρισμά του να μας έχει κάνει καλή εντύπωση.
Παράδειγμα, ένας διευθυντής μπορεί να θαμπωθεί από τον ενθουσιασμό ενός υπαλλήλου του και να τον προμοτάρει περισσότερο, σε σχέση με άλλους, επειδή ακριβώς τον “συμπάθησε”, τον γοήτευσε αυτό το χαρακτηριστικό του. Το ότι κάποιος όμως, είναι ενθουσιώδης δε σημαίνει κι ότι είναι πραγματικά ικανός. Μπορεί να μην έχει τα απαραίτητα προσόντα για μια προαγωγή ή να μην αξίζει μια ευνοϊκότερη μεταχείριση.
Επίσης, μια αρνητική πρώτη εντύπωση μπορεί να είναι καταδικαστική για κάποιον κι άδικη. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να είναι απεριποίητος, αλλά αφάνταστα έξυπνος και ικανός. Αυτή όμως η πρώτη αρνητική εντύπωση, να τον ακολουθεί για πάντα και να μη του επιτρέπει να πάει μπροστά, όπως πραγματικά αξίζει.
Σε αυτό λοιπόν το σημείο, το φαινόμενο Halo επηρεάζει τη ζωή σου. Τα βιαστικά συμπεράσματα οδηγούν συχνά σε λανθασμένες κινήσεις, ιδιαίτερα σήμερα σε έναν ρευστό κόσμο, που ο καθένας δηλώνει τι θέλει να είναι κι όχι πραγματικά τι είναι.
Οι επιπτώσεις είναι πολλές κι αφορούν σε όλους τους τομείς της ζωής σου.
Στην εργασία σου είναι πολύ πιθανό να αδικηθείς, γιατί ενώ αξίζεις κάποιος, άλλος έχει κερδίσει την καρδιά του διευθυντή σου. Και θα ήταν οκ αν πραγματικά το άξιζε, γιατί τότε θα ήσουν απλά θύμα του ανταγωνισμού κι όχι της έλλειψης “φωτοστέφανου”.
Από την άλλη βέβαια, εάν εσύ είσαι @ εκλεκτ@ της καρδιάς του υπεύθυνου μάνατζερ, τότε πρόσεξε να αξίζεις τα λεφτά σου και τη φήμη σου. Είναι πολύ εύκολο να εκτεθείς ανεπανόρθωτα και από τα ψηλά να πέσεις στα χαμηλά σε μια στιγμή.
Στα ραντεβού σαφώς και η πρώτη εικόνα λέει πολλά, αλλά καλύτερα κράτα μικρό καλάθι. Από φαφλατάδες και καλογυαλισμένα τίποτα ίσως να έχεις χορτάσει. Προτού κάνεις κίνηση, δες αν πραγματικά ο άλλος είναι αυτό που δείχνει. Μη βιάζεσαι να βγάλεις συμπεράσματα. Αυτά τα στερεότυπα ελκυστικότητας είναι παραπλανητικά.
Το ίδιο βέβαια ισχύει και για σένα. Μην προσπαθήσεις να “πουλήσεις φύκια για μεταξωτές κορδέλες”. Μη φοβάσαι να δείξεις αυτό που πραγματικά είσαι, τον αληθινό σου εαυτό. Κι αν σε τελική ανάλυση απογοητεύσεις κάποιους, μη στενοχωριέσαι. Καλύτερα να απογοητευτούν οι άλλοι, παρά εσύ.
Άλλωστε “σε όποιον αρέσουμε για τους άλλους δε θα μπορέσουμε”.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Πώς να νικήσεις την προκατάληψη.
Το φαινόμενο Halo δεν είναι κάτι που πρέπει να παίρνουμε χαλαρά. Είναι μια σοβαρή κατάσταση γιατί συχνά οδηγεί σε λανθασμένες αντιλήψεις και σε λάθος αποφάσεις.
Ωστόσο, μπορείς να εκπαιδεύσεις τον εαυτό σου για να αποκτήσεις μια πιο κριτική στάση απέναντι στα πράγματα και τους ανθρώπους. Μην κάνεις βιαστικές κινήσεις, μην παίρνεις βιαστικές αποφάσεις και μη βγάζεις βιαστικά συμπεράσματα. Γενικά μη βιάζεσαι. Δώσε λίγο χρόνο στους άλλους, να σου αποκαλύψουν το είναι τους.
Υιοθέτησε ένα σύστημα αξιολόγησης, το οποίο να μη βασίζεται στην πρώτη εντύπωση ή στα χαρακτηριστικά κάποιου. Αυτό θα το πετύχεις και πάλι με το να γνωρίσεις τον άλλο. Να ενδιαφερθείς, να μάθεις γι΄ αυτόν, να κάνεις τις σωστές ερωτήσεις, που θα σε βοηθήσουν να έχεις μια πιο ολοκληρωμένη άποψη.
Και που ξέρεις; Μπορεί να ανακαλύψεις πραγματικό θησαυρό.
