Υπάρχουν πολλές “κακές”, ανθυγιεινές και βλαβερές συνήθειες που αποκτάμε μεγαλώνοντας, αλλά μας επηρεάζουν στ’αλήθεια τόσο όσο νομίζουμε;
Για παράδειγμα, το κάπνισμα. Ένα χημικό ειδύλλιο που σε κάνει να κυκλοφορείς παντού με ένα σύννεφο καπνού από πάνω σου. Αγνοώντας τον εθισμό που προκαλλεί, βαφτίζεται συχνά πυκνά ως καταπραϋντικό και χαλαρωτικό ενώ στην πραγματικότητα, το κάπνισμα είναι κατάπτυστα αηδιαστικό, μηδενικού κέρδους και άχαρο.
Η πρόωρη γήρανση, η παρατεταμένη μυρωδιά, οι συνεχείς πονοκέφαλοι, ο πόνος στο στήθος, το γεγονός ότι κυριολεκτικά σε σκοτώνει, όλα αυτά, είναι θεωρώ αρκετά. Όπως είπε κάποτε η Alexa Chung: “Έκοψα το κάπνισμα (ξανά), γιατί όσο κι αν τα αγαπούσα, δεν με αγαπούσαν κι εκείνα”.
Το κάπνισμα είναι η κύρια αιτία πρόωρης θνησιμότητας που μπορεί να αποφευχθεί παγκοσμίως και αποτελεί μια επιστημονικά αποδεδειγμένη αρετή, χωρίς αρετή. Σε γενικές γραμμές, η “κακή συνήθεια” μπορεί να χαρακτηριστεί και ως μία “αδυναμία του χαρακτήρα”. Όμως, κάποι@ που καπνίζει, δε σημαίνει ότι προάγει μόνο την ανθυγιεινή ζωή. Μπορεί να πρόκειται απλώς για ένα “guilty pleasure”. Είναι αυτό πάντα κάτι “κακό”; Θα μπορούσαν κάποια “ελαττώματα” να αποφέρουν ακόμη και θετικά αποτελέσματα; Το πλαίσιο είναι το παν.
Ας αναλύσουμε μία άλλη κακιά συνήθεια: τις βρισιές. Από καιρό, το να βρίζεις θεωρείται “βρώμικο”
Είναι εκρηκτικό, αγενές, απρεπές. Ένα τσιμπούρι που πρέπει να τιθασευτεί. “Οι άνθρωποι το χρησιμοποιούν τόσο για να εκφράσουν ενθουσιασμό ή συμπάθεια όσο και για να εκφράσουν απογοήτευση”, εξηγεί η Emma Byrne, συγγραφέας του βιβλίου Swearing is Good For You: The Amazing Science of Bad Language. “Βοηθά επίσης στην ενίσχυση της σωματικής και συναισθηματικής μας ανθεκτικότητας“.
Αλλιώς γνωστή ως “lalochezia”, ένας από τους πιο υποτιμημένους όρους: ουσιαστικά η χυδαία καθομιλουμένη ανακουφίζει από το συναισθηματικό στρες ή τον πόνο. “Είναι σαν να έχεις μια επιπλέον οκτάβα”, προσθέτει η Byrne. “Αν έχεις προσπαθήσει ποτέ να παίξεις πιάνο μόνο με τα λευκά πλήκτρα, θα ήσουν πραγματικά περιορισμέν@ στα είδη των πραγμάτων που μπορείς να παίξεις… μερικές φορές το να βρίζεις είναι απολύτως η σωστή νότα”.
Υπάρχει κάτι έντονα απελευθερωτικό σε αυτή τη γλώσσα. Χωρίς λεκτική προσβολή, με καλές προθέσεις, έχει τη δύναμη να μας βοηθήσει να πλοηγηθούμε ή να σηματοδοτήσουμε το πώς αισθανόμαστε. Μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε καλύτερα. Μπορεί να προκαλέσει γέλια ή εμβρόντητη αφωνία. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ήταν ο κοινός λόγος, η κουβεντούλα με σχεδόν αγνώστους, το κουτσομπολιό, που τόσο βαθιά αποζητούσαμε. Η Xinyue Pan, επίκουρη καθηγήτρια ψυχολογίας -η έρευνα της οποίας διερευνά την εξέλιξη και τις λειτουργίες του κουτσομπολιού– εφαρμόζει εδώ έναν ουδέτερο ορισμό, ως απλή ανταλλαγή “πληροφοριών για ένα τρίτο μέρος”.
Αυτή μπορεί να είναι μια στοργικά καλοπροαίρετη πληροφορία. Επιπλέον, μπορεί να προάγει την οικειότητα μεταξύ φίλων, να μας συστήνει σε καλούς συναδέλφους ή να μας προειδοποιεί για τοξικούς ανθρώπους. “Ακόμη και όταν μιλάμε για celebrities το κουτσομπολιό μπορεί να είναι χρήσιμο”, τονίζει η Pan “για να δείξουμε τη στάση μας”. Όπως γράφει η συγγραφέας των Παράλληλων Ζωών Phyllis Rose, “το κουτσομπολιό μπορεί να είναι η αρχή της ηθικής έρευνας, το χαμηλό άκρο της πλατωνικής σκάλας που οδηγεί στην αυτογνωσία”.
Οι μύθοι γύρω από την κοινωνική μας συμπεριφορά επεκτείνονται σε κάθε πτυχή της ζωής μας
Οι διατροφικές ανακρίβειες εξακολουθούν να παραμένουν. Σαν ένα χανγκόβερ από την κουλτούρα της δίαιτας στις αρχές της δεκαετίας του ’80, που λοιδορούσε το μάσημα ή ενθάρρυνε σκληρά τις γυναίκες να αντικαταστήσουν δύο γεύματα την ημέρα με ένα μπολ δημητριακών για να χάσουν ένα νούμερο τζιν (σοβαρά). “Η δαιμονοποίηση των ομάδων τροφίμων μπορεί να είναι πραγματικά επιζήμια για τη χαρά του φαγητού”, εξηγεί η ιατρός επιστήμονας και διατροφολόγος, Dr Federica Amati. “Ένα υγιές μοτίβο χτίζεται σε εβδομάδες και μήνες διατροφικών επιλογών και αφορά την ποικιλία και την αφθονία των τροφίμων με χώρο για τα τρόφιμα που μας δίνουν χαρά, καθώς και για εκείνα που μας δίνουν ενέργεια, δύναμη, συγκέντρωση και υγεία”.
Η μαύρη σοκολάτα, για παράδειγμα, δεν είναι ο εχθρός, καθώς περιέχει “μια πηγή μαγνησίου, σιδήρου, χαλκού, φλαβανόλες (ένα είδος χρήσιμης φυτικής χημικής ουσίας) και φυτικές ίνες. Θεωρείται ότι είναι χρήσιμη στη μείωση του κινδύνου υψηλής αρτηριακής πίεσης, συμπεριλαμβανομένης της εγκυμοσύνης και στην ενίσχυση της εγκεφαλικής λειτουργίας, καθώς και στην ανύψωση της διάθεσης”. Επίσης, είναι νόστιμη!
“Η επιστήμη γύρω από τη διατροφή εξελίσσεται συνεχώς”, εξηγεί η Rosamund Dean, προπονήτρια υγείας για την ολοκληρωμένη διατροφή και συγγραφέας του ενημερωτικού δελτίου Well, Well, Well. “Ο καφές ήταν κάτι που γενικά θεωρούνταν κακό για εμάς. Τώρα νομίζω ότι έχει αντιστραφεί εντελώς. Ο καφές είναι αναμφίβολα καλός για τους περισσότερους από εμάς”, λέει η Amati. “Μειώνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, μειώνει τον κίνδυνο θανάτου από οποιαδήποτε αιτία και βελτιώνει τη συγκέντρωση”. Υπάρχουν, ωστόσο, άνθρωποι που απλώς δεν τους αρέσει ο καφές. Για τη γεύση του, τη διεγερτική του επίδραση στο έντερο ή απλώς για τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει στον ύπνο. Τελικά, “οι γενετικές διαφορές, καθώς και οι φυσιολογικές διαφορές, αλλάζουν το αν ο καφές είναι χρήσιμος ή όχι”.
Παρόλα αυτά, η κριτική επιτροπή “υγείας” του TikTok επιβραβεύει τέτοιου είδους αποχρώσεις
Είναι πολύ βαρετό για τον αλγόριθμο. Ένας χώρος που ευδοκιμεί με τα φοβικά clickbait. Που μπορεί να σε κάνει να νιώσεις σαν το χειρότερο άνθρωπο στον κόσμο επειδή έφαγες ένα κομμάτι red velvet cake. Ειλικρινά, είναι λίγο καταθλιπτικό. “Αυτή η ακραία προσέγγιση είναι τόσο διαδεδομένη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης”, συμφωνεί η Rosamund.
“Οι άνθρωποι σχολιάζουν: “Αυτό είναι απαίσιο” ή “αυτό είναι καταπληκτικό για σένα”, και δεν υπάρχει μέση λύση”. Υπάρχει μια πιο ήπια προσέγγιση; “Αν φας ένα κομμάτι κέικ, για παράδειγμα, και ταλαιπωρήσεις τον εαυτό σου γι’ αυτό, η όλη εμπειρία είναι γεμάτη ενοχές και άγχος. Ενώ αν λες: “Θα φάω λίγο από αυτό το κέικ, το απόλαυσα, τελείωσε”, δεν είναι απαραίτητα υγιεινό, αλλά είναι μια αρκετά θετική εμπειρία για την υγεία σου, γιατί σε κάνει να νιώθεις καλά”.
Είναι πιο πιθανό να υπερβάλλεις αν νιώσεις την ντροπή εκ των προτέρων. Ενώ, αν έχεις μια πιο υγιή στάση απέναντι σε αυτό και πεις “θα φάω λίγη σοκολάτα”, είναι λιγότερο πιθανό να “ξεφύγεις”.
Ίσως, λοιπόν, να πρέπει να παραιτηθούμε από τη νοοτροπία του να “κόψουμε” τα πάντα. Εκτός από το κάπνισμα, που όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι δεν θα έχει ποτέ, καμία λυτρωτική ιδιότητα. Όσο για τα άλλα πράγματα; Αξίζει να αναρωτηθείς αν αυτό που κάνεις, λες και καταναλώνεις, βλάπτει πραγματικά τον εαυτό σου ή τους άλλους. Αναγνώρισε ότι μερικές φορές οι “κακές μας συνήθειες” δεν χρειάζεται να είναι μια υπόθεση “όλα ή τίποτα”. Αγκάλιασε τη νοοτροπία της Brooke Shields, η οποία κάποτε αποκάλυψε: “Καθώς μεγαλώνω, απολαμβάνω τα ελαττώματά μου πολύ περισσότερο, γιατί νιώθω ότι τα αξίζω”. Και γιατί όχι;