Ο αντιναταλισμός είναι ένα σχετικά σύγχρονο κοινωνικό κίνημα και μία φιλοσοφική τοποθέτηση, με αρκετά παλιές όμως ρίζες, αφού αντιναταλιστικές ιδέες υπήρχαν από τη σκέψη των αρχαίων Ελλήνων και Ινδών μέχρι και στα κείμενα του Σοπενάουερ.

Παρόλα αυτά, ο αντιναταλισμός, όπως τον εννοούμε σήμερα, φαίνεται να ξεκινά κάπου στον 20ό αιώνα και να ορίζεται πλέον σαφώς ως σύγχρονη έννοια κατά τα έτη 2006/2007.

Τι είναι ο αντιναταλισμός γενικά και τι είναι ο σύγχρονος αντιναταλισμός που αποκτά όλο και μεγαλύτερη απήχηση στο δυτικό κόσμο;

Ο αντιναταλισμός γενικά σχετίζεται με την εναντίωση στην πράξη της γέννησης. Μπορεί να αφορά είτε στο παρελθόν (και άρα στην πεποίθηση ότι δεν θα έπρεπε να έχουμε γεννηθεί) είτε στο μέλλον (και άρα στην πεποίθηση ότι δεν θα πρέπει να γεννήσουμε εμείς με τη σειρά μας άλλα παιδιά). Κεντρική του ιδέα είναι ότι όταν φέρνουμε ένα παιδί στον κόσμο το κάνουμε χωρίς τη συναίνεσή του και, στις περισσότερες φορές, χωρίς ιδιαίτερη σκέψη για το πώς το παιδί αυτό θα μεγαλώσει.

Με βάση τους Blake Hereth και Anthony Ferrucci ο αντιναταλισμός ορίζεται ως εξής: «πρόκειται για την άποψη ότι είναι ηθικά ανεπίτρεπτο το να φέρεις στη ζωή ένα παιδί. Είναι μια ηθική θέση σχετικά με την τεκνοποίηση για τη δημιουργία νέων ανθρώπων.»

Με βάση τον Ιάπωνα φιλόσοφο Masahiro Morioka, οι βασικοί λόγοι για τους οποίους ο αντιναταλισμός ανθίζει τα τελευταία χρόνια, είναι οι εξής:

Κατά πρώτον, κατά τον 21ο αιώνα αναπτύχθηκαν ακόμη πιο αποτελεσματικές μέθοδοι αντισύλληψης. Κατά δεύτερον, η επιρροή της θρησκείας, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις ωθεί τους ανθρώπους να τεκνοποιήσουν, αποδυναμώθηκε σταδιακά όλο και περισσότερο. Τέλος, και ίσως πιο σημαντικό, τα παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα έγιναν πιο σοβαρά και παράλληλα ενισχύθηκε το οικολογικό κίνημα.

Με βάση κυρίως τον τελευταίο λόγο, χιλιάδες άνθρωποι ανά τον κόσμο υποστηρίζουν όλο και πιο έντονα την γέννηση λιγότερων ή και καθόλου παιδιών. Και αυτό, συμβαίνει εξαιτίας δύο ισχυρών πεποιθήσεων: Πρώτον, η γέννηση παιδιών (ειδικά παιδιών που ακολουθούν το δυτικό τρόπο ζωής) φαίνεται να επιβαρύνει ακόμα περισσότερο το περιβάλλον και να συμβάλλει στην κλιματική κρίση. Δεύτερον, το γεγονός ότι το μέλλον του πλανήτη προβλέπεται δυσοίωνο, κάνει πολλούς ανθρώπους να σκεφτούν διπλά προτού φέρουν νέα παιδιά σε αυτόν τον κόσμο, τα οποία, καθώς φαίνεται, είναι αυτά που θα υποστούν ακόμη περισσότερο τις τρομακτικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και της ρύπανσης των οικοσυστημάτων.

Μια σουηδική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο IOPscience το 2017, διαπίστωσε ότι το να έχεις ένα παιδί λιγότερο ανά οικογένεια θα μπορούσε να εξοικονομήσει περίπου 58,6 μετρικούς τόνους άνθρακα κάθε χρόνο στις ανεπτυγμένες χώρες.

Για να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό συγκριτικά, αρκεί να πούμε ότι μία ζωή χωρίς αυτοκίνητο για ένα χρόνο εξοικονομεί αντίστοιχα μόλις 2,4 τόνους άνθρακα. Αυτό είναι ένα από τα επιχειρήματα που παρακίνησε δεκάδες χιλιάδες άτομα να γίνουν υπέρμαχοι του αντιναταλισμού και να υιοθετήσουν μία ζωή χωρίς γέννηση παιδιών για λόγους οικολογίας.

Βέβαια, σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι η γέννηση ενός παιδιού στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει πολλές φορές μεγαλύτερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο από αυτόν που έχει η γέννηση ενός παιδιού στην Ινδία, εξαιτίας φυσικά του τόσο διαφορετικού τρόπου ζωής που έχουν οι περισσότεροι άνθρωποι στις δύο αυτές χώρες.

Παράλληλα, οι έντονες αλλαγές που αναμένεται να επέλθουν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, όπως η ακραία ξηρασία, οι καταστροφικές πλημμύρες, και οι τεράστιες πυρκαγιές αποτελούν επαρκή αιτία, για πολλούς ανθρώπους, ώστε να επιλέξουν να μη φέρουν παιδιά σε αυτόν τον κόσμο.

Όλα τα παραπάνω, εντάσσονται στα κεντρικά επιχειρήματα υπέρ του περιβαλλοντικού αντιναταλισμού (environmental antinatalism) ο οποίος γίνεται όλο και μεγαλύτερο μέρος του οικολογικού κινήματος που ακολουθούν ολοένα και περισσότεροι νέοι άνθρωποι.

Η απόκτηση λιγότερων ή καθόλου παιδιών είναι, καθώς φαίνεται, μία ακόμη επιλογή ανάμεσα στις πολλές που υιοθετούν οι άνθρωποι για να προστατεύσουν τον πλανήτη. Στην ίδια κατεύθυνση, όλο και περισσότερα άτομα επιλέγουν εναλλακτικές μορφές ενέργειας και εναλλακτικά υλικά δόμησης, χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς αντί για το αυτοκίνητο, σταματούν να παίρνουν αεροπλάνα, επιλέγουν μόνο τρόφιμα που έχουν παραχθεί κοντά στον τόπο που κατοικούν και αφαιρούν από τη διατροφή τους την κατανάλωση ζωικών παραγώγων.

Ο στόχος, κατά την υιοθέτηση όλων των παραπάνω, είναι ένας: Να αφήσουν πίσω τους έναν κόσμο καλύτερο για τα αυριανά παιδιά, τα ζώα και την ίδια τη φύση.