«Ανέκαθεν με ενδιέφεραν όλα τα είδη της μονομανίας, οι άνθρωποι που παθιάζονται με μια ιδέα. Γιατί όσο περισσότερο περιορίζει κανείς τον κόσμο του, τόσο, από την άλλη, πλησιάζει το άπειρο ειδικά αυτοί οι φαινομενικά περιθωριακοί άνθρωποι χτίζουν με τα δικά τους ιδιαίτερα υλικά, σαν τερμίτες, μια παράξενη, εντελώς μοναδική μικρογραφία του κόσμου.»
Το κύκνειο άσμα του Stefan Zweig με τίτλο Σκακιστική Nουβέλα που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μίνωας, στη σειρά κλασικής λογοτεχνίας, είναι μια αριστουργηματική και πολυεπίπεδη αλληγορία που προσφέρει σε όσους το διαβάσουν την ανεκτίμητη ελευθερία ενός σημαντικού πλήθους εναλλακτικών αναγνώσεων. Το σίγουρο είναι ότι ο εκδότης του Zweig, θα ήταν αδύνατον να είχε προβλέψει την επόμενη στρατηγική κίνηση που είχε στο μυαλό του να κάνει, ο σπουδαίος αυτός συγγραφέας. O Zweig, την επόμενη κιόλας ημέρα από την αποστολή της συγκεκριμένης νουβέλας αποφάσισε μαζί με τη σύζυγό του να βάλει τέρμα στην ζωή του έχοντας κουραστεί να ζει εξόριστος, απογοητευμένος και χωρίς πατρίδα.
Η ευρηματική αφήγηση, ξεκινάει μέσα σε ένα μεγάλο επιβατηγό πλοίο, κατάμεστο από κόσμο που ετοιμάζεται να αναχωρήσει από τη Νέα Υόρκη με προορισμό το Μπουένος Άιρες. Ανάμεσα στους επιβάτες βρίσκεται ο παγκόσμιος πρωταθλητής σκακιού Μίσκο Τσέντοβιτς και ένας παράξενος δικηγόρος, ο δρ Μπ. Όταν θα διασταυρωθούν ο αήττητος πρωταθλητής με τον δικηγόρο, θα ξυπνήσει το καλά κρυμμένο παρελθόν του δρ Μπ. και θα αποκαλύψει το πως βρέθηκε φυλακισμένος στα χέρια των Ναζί και όλα τα βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκε εκείνη τη σκοτεινή περίοδο της ζωής του. Θα περιγράψει με σαφήνεια την μεθοδολογία που εφάρμοσαν οι δυνάστες του ώστε να τον αποδομήσουν ψυχολογικά και να τον οδηγήσουν στο σημείο να ακροπατεί ανάμεσα στη λογική και την παράνοια. Σε αυτές τις ακραίες συνθήκες τις οποίες κλήθηκε να διαχειριστεί ο δρ Μπ. το σκάκι έπαιξε έναν πρωταγωνιστικό ρόλο.
Οι μικρές λογοτεχνικές φόρμες, όπως είναι οι νουβέλες και τα διηγήματα, απαιτούν πραγματικά μεγάλη επιδεξιότητα στον γραπτό λόγο, ώστε μέσα στη περιορισμένη έκταση που υποχρεώνεται ο συγγραφέας να κινηθεί, τα νοήματα που επιλέγει προς επικοινωνία να είναι τόσο συμπαγή και ενδιαφέροντα για να μπορέσουν να αφήσουν ένα ισχυρό αποτύπωμα στο μυαλό του αναγνώστη. Ο Zweig, ήταν πολυγραφότατος. Άφησε πίσω του μια τεράστια λογοτεχνική παρακαταθήκη, όμως η νουβέλα του αυτή είναι η πιο δημοφιλής και έχει δεχτεί τον μεγαλύτερο αριθμό αναλύσεων και σχολιασμών. Διαγνωστικά, δεν είναι καθόλου τυχαίο αφού αποτελεί ένα συναρπαστικό κείμενο υψηλής ευφυίας που αν και αποδίδεται με συμπυκνωμένο λόγο, περιλαμβάνει έναν τεράστιο όγκο μηνυμάτων που θεματικά κινούνται σε ένα εκτενές φάσμα που άπτεται του συμπεριφορικού, του κοινωνιολογικού, του ψυχολογικού, του αθλητικού, του φιλοσοφικού, του πολιτικού και του ιστορικού πεδίου.
Η σκακιστική νουβέλα, είναι μια άσκηση επί χάρτου για το μυαλό, μια σπουδαία τροφή για στοχασμό, μια κραυγή αγωνίας για τον τρόπο που χαράσσει η ανθρωπότητα το μέλλον της, ένα μεγάλο κατηγορώ για τα εγκλήματα των Ναζί κατά της ανθρωπότητας, μια ωδή στον βασιλιά των παιχνιδιών, ένα άρτιο ψυχογράφημα μιας μερίδας ανθρώπων που αδυνατεί να ορίσει τα πάθη της και να τιθασεύσει τους εκάστοτε εθισμούς της, μια καταγραφή της ευεργετικής επιρροής που παρέχει στο άτομο η πνευματική καλλιέργεια και η εκπαίδευση γενικότερα. Πάνω από όλα όμως, είναι ένα απολαυστικό και διαχρονικό ανάγνωσμα στο οποίο κάθε λέξη έχει την δική της ισχυρή θέση μέσα στο κείμενο και τίποτα δεν περισσεύει.
